کورد حزب‌الله‌ی عصیانی
کورد حزب‌الله‌ی عصیانی 1980-2000-جی ایللر آراسنده کورد حزب‌الله‌ینین رهبرلیک اتدیگی سوی‌قصدلر، سلاحلی توقوشمالار، آدم اوغورلوغو، و دیگر هجوملر دورو ایدی. عصیان کورد حزب‌الله‌ینین ایلک قورولدوغو وقتدان باشلایئب و 2000-جی ایلده تورک پولیسی طرفندن اولدورولنه قدر حسین ولیاوغلو، 2001-جی ایلدن 2002-جی ایلده گروپون تَرک‌سلاح ادیلدیگینی اعلان ادنه قدر عیسی آلتسوی طرفندن اداره اولونوب. تورکیه حکومتینین کورد حزب‌الله‌آ قارشی باسقنلاری دوام ادیر.
| کورد حزب‌الله‌ی عصیانی | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| شامیل دیر:کورد-تورک منازعەسی | |||||||
| |||||||
| دویوشچولر | |||||||
 کورد حزباللهیدستکچیلری:  کوردوستان اسلامی حرکتی (تورکیه) کوردوستان اسلامی حرکتی (عراق) پەکەکە (1995دن سونرا) ایران (ادعا ادیلیر) |
 تورکیه | ||||||
| باشچیلار و لیدرلر | |||||||
حسین ولیاوغلو ⚔ ادیب گوموش (اسیر) جمال توتار (اسیر) عیسی آلتسوی  |
سلیمان دمیرل تانسو چیللر مسعود یلماز نجم‌الدین ارباکان بلند اجوید عبدالله گول رجب طیب اردوغان غفار اوققان ⚔ | ||||||
| ایشتیراک ائدن واحیدلر | |||||||
| عسکری قانادی |
داخلی وزارتی
| ||||||
کچمیش
دَییشدیرتورکیه حاکمیتی ادعا ادیردی کی، کورد حزب‌الله‌ی ایران طرفندن مالیەلشدیریلیر و اونون دویوشچولری ایران اسلام جمهوریتینده تعلیم کچیب، ایران ایسه تورکیه حکومتنی دویرماخ و ایران گیبی اسلام جمهوریتی قورماخ اوچون کورد حزب‌الله‌یندن استفاده اتمگی لایحەلشدیریر.[۱][۲][۳] بونا باخمایاراخ، کورد حزب‌الله‌ی بو مقصددن ال چکدی و کورد انفصالچیلیگینه اوستونلوک ورمیه باشلادی.[۴]
کورد حزب‌الله‌ی تورکیەنی ظالم بیر دولت و اسلامن دشمنی، پەکەکەنی ایسه تهلکه اولاراخ گوروردو. کورد حزب‌الله‌ی تورکیەده کوردلارن یگانه نمایندەسی اولدوغونو ادعا ادرک پەکەکەنی غیرقانونی حساب ادیردی، پەکەکە ایسه اونلارا قارشی عینی جور حس ادیردی. کورد حزب‌الله عضولری "پارتیا کارکرین کوردستانی" آدلاری ایله پەکەکەنی تانماقدان امتناء اتدیلر و یالنیز "پارتیا کافرین کوردستانی"دان استفاده اتدیلر.[۵] حسین ولیاوغلونون یازدغی کورد حزب‌الله‌ی آرزوسونده گروپون رسمی هدفی کوردلارن مستقللیگیدیر.[۶]
پەکەکە ایله قارشیدورما
دَییشدیرکورد حزب‌الله‌ی یاراندغی دورده پەکەکەیا قارشی دویوشماخ استمئیب، حتی بعضا دفعلرله پەکەکە ایله بارشماغا جهد ادیب، لاکن بونا نایل اولا بیلمئیب. اونلار صلح باغلاماخ و پەکەکە ایله گلجک امکداشلیغی مذاکره اتمک اوچون بقاع وادیسینی زیارت اتمک اوچون بیر هیئت گوندرمشدیلر، باخمایاراخ کی، 17 مای 1991-جی ایله پەکەکە هیچبیر سبب اولمادان شرناقدا یوکسک رتبەلی بیر کورد حزب‌الله عضوسونون والدینلرینی اولدوردویو زمان ایش پوزولدو. کورد حزب‌الله‌ی دفن مراسمینده پەکەکەیا قارشی محاربه اعلان اتدی و 3 دیسامبر 1991-جی ایلده کورد حزب‌الله عضوسو محمد عطا پەکەکەنین بولگه ضابطی میخائیل بایرو و محافظەچیلارینی اولدوردو. عطا داها سونرا تورک قوەلری ایله توقوشمادا اولدورولوب. پەکەکە ایله کورد حزب‌الله‌ی آراسندکی توقوشمالار 1995-جی ایله قدر دوام اتدی، پەکەکە 500-ه یاخن، کورد حزب‌الله‌ی ایسه 200-ه یاخن دویوشچوسو اتیردی. 1995-جی ایلدن سونرا کورد حزب‌الله‌ی و پەکەکە بیربیرلرینی هدف آلماغی دایاندردیلر و هیچبیر رسمی راضیلاشما الده اتمسەلر ده و دشمن اولاراخ قالماسینا باخمایاراخ دیقتلرینی تورکیه ایله مبارزەیه یونلتدیلر.[۷]
1990-جی ایللر بویو کورد حزب‌الله‌ی پەکەکە ایله دویوشمخ استمدیگینی و آرالارندکی مناقشەنین یالنیز کوردلاره ضرر وردیگینی، تورکیه و درین دولتن خیرینه اولدوغونو بیان ادیردی. کورد حزب‌الله‌ی دا پەکەکەنین دوزومسوز اولدوغونو و مناقشەنی باشلاتانین اولدوغونو ادعا ادیب.[۸]
تورکیەنین فکرینجه، پەکەکە و کورد حزب‌الله‌ی 1998-جی ایلده رسمی و تام تأثیرلی آتشکس الده ادیب و اونلارن مناسبتلری انکشاف اتمیه باشلائیب، گلجک امکداشلیغه یول آچب.[۹] حسین ولیاوغلو عبدالله اوجالاندان سونرا تورکیەده ان چوخ اختاریلان آدام کیمی صورتله یوکسلدیگی زمانلار ایدی.[۱۰][۱۱]
کورد حزب‌الله‌ی تورکیه دولتی ایله ایشلمک اتهاملارینی رد ادرک، بونون پەکەکە تبلیغاتی اولدوغونو ادعا ادیر، تورکیه دولتی ده کورد حزب‌الله‌ینی تیرور تشکیلاتی و تهدید حساب ادیر، باخمایاراخ کی، اولجه کورد حزب‌الله‌ینه دوزسلر ده، پەکەکە ایله دویوشدوکلری اوچون.[۱۲][۱۳] حسین ولیاوغلونو شخصا تانیان کورد حزب‌الله مخالفی وردیگی مساحبەده کورد حزب‌الله‌ینین تورکیه دولتی ایله هیچبیر علاقەسینین اولمادیغینی، تورکیه دولتینین ده کورد حزب‌الله‌آ دوزمدیگینی ادعا ادیب. او، تورکیه دولتینین پەکەکە ایله مبارزه آپارماخلا چوخ مشغول اولدوغونو، کورد حزب‌الله‌آ دیقتی یونلتمک اولمادیغینی و بونون کورد حزب‌الله‌ین بویومسینه امکان وردیگینی، باخمایاراخ کی، تورکیه دولتی اوجالان حبس اولوناندا و پەکەکە ضعیفلدیکده کورد حزب‌الله‌ی تز مغلوب اتدی.[۱۴] تقاعدچو ژیتم آژانی تورکیەنین کورد حزب‌الله‌ینا پەکەکەیا قارشی یاردم تکلیف اتدیگینی تصدیقلدی، باخمایاراخ کی، حسین ولیاوغلو بوندن امتناء اتسه ده تورکیەده نفرتلرینی و پەکەکە ایله صلح اوچون سیلرینی بیر داها تصدیقلدی.[۱۵]
کورد حزب‌الله‌ی تورکیه دولتینین حزب‌الله‌ی قوردوغونو و اوندن استفاده اتدیگینی دیئن شخصلرین بوتون افادەلرینین یالان اولدوغونو ادعا ادیب و اوز نوبەستنده حزب‌الله کثیره یلدرمدن (اوجلانین اسکی همسری), MİT-ده اشتراک ادن شخصلرندن, هابئله ارگنەقن ادعالارینی, تورک دولتینتن پەکەکەنی قوردوغونو و اونلاردان استفاده اتدیگینت افاده اتدی. کورد حزب‌الله‌ی بو آچقلامالاری یالنز پەکەکەیا دائم یالاندان اتهام اولونماغن نجا بیر حس اولدوغونو گوسترمک اوچون وردیکلرینی همچنین “پەکەکەنین ‘حزب‌الله‌ی دولت قوردو’ و یا ‘دولت استفاده اتدی’ سوزلرینی ایشلتمئی دایاندرمالی” و “نە پەکەکەنی دولت قوروب, نە دە حزب‌الله. نه پەکەکەنی دولتله امکداشلق ادیر، نه ده حزب‌الله”.[۱۶]
جمیل بائیق 2012-جی ایلده وردیگی مباحثەده "حزب‌الله‌آ قارشی حرمتسزلیک اتمک و یا هر هانسی قارشیدورما، گرگینلک، و نفرت یاراتماق نیتمز یوخدور. کچمشده چوخ درین آغریلر و آغر خرجلر اولسا دا، هله ده اوندن دوندرمیریک. بزم اوچون واجب اولان، خلقمزن آزادلیگی و ماراقلاریدیر." پەکەکەنین حزب‌الله‌ی خارج ادرکن کورد خلقی آدندن نجا دانشدیغینی تنقید اتسەلر ده، حزب‌الله بائیقی و اونون آچقلاماسینی طریفلدی و پەکەکەنین “دونن ‘دشمن’ ددیئی, بوگون ‘دوستا’ چوریلدیئینی ادعا اتدی. بوگون ‘دوست’, صباح ‘دشمن’ اعلان اده بیلر”. حزب‌الله همچنین قید ادیب کی, "جمیل بائیقین وردیگی پیاملر قسما زهرلنمیش بال اولسا دا، بزم آرزو و امیدمز بالن غالب گلمسی و زهر تأثیرینه غالب گلمسیدیر".[۱۶]
2013-جی ایلده دجله دانشگاهینده کورد حزب‌الله طرفدارلاری ایله پەکەکە طرفدارلاری آراسنده تخریبات طبیعتلی ورقەلر آتلدقدان سونرا 3 گون توقوشدو. حر دعوه حیزبینین صدری حسین ایلماز تورکلری هر ایکی طرفی قزشدرماخدا گناحلاندیراراخ، “پەکەکە-حزب‌الله چاتیشماسینین مقصدلی شکیلده یارادلماسینین استندیگینی” بیلدیریب. ایلماز، حر دعوه حیزبینین 2013-2015-جی ایللرده پەکەکە-تورکیه صلح sülh سورجینی دستکلدیگینی ادعا ادرک، پەکەکە ایله حزب‌الله آراسنده دائمی آتش‌کسین اونلار اوچون داها واجب اولدوغونو بیلدیریب.[۱۷] هەدەپە-لی سیاستچی آلتان تان دا بونو دستکلئیب و "پەکەکە-حزب‌الله چاتیشماسینی قارشیسی نئین باهاسینا اولورسا اولسون آلنمالیدیر. بونو اسرارلا استئینلر وار" دئیب. تان همچینین حر دعوه حیزبی طرفدارلری ایله هەدەپە طرفدارلری آراسندکی گرگینلیه سون قویماغا چاغرب.[۱۸]
2014-جو ایلین سونلارنده دیاربکرده پەکەکە طرفدارلری ایله کورد حزب‌الله طرفدارلری آراسنده توقوشما اولوب و نتیجەده 10 نفر اولوب. کورد حزب‌الله بیانات یایاراخ “بسم الله الرحمن الرحیم، بیز دفعلرله پەکەکە ایله چاتیشما استمدیگیمیزی، بو مناقشەنین طرفداری اولمادیغیمیزی و مسلمان خلقمزن بو جور حادثەلردن بویوک ضرر گوردویونو اجتماعیته بیان اتمشیک. لاکن بو سیاسته باخمایاراخ، پەکەکەنین تخریباتینین نتیجەسی اولاراخ بیزیم آرامیزده بیر دویوش وار ایدی کی، بو دا بیزه باشخا آیریجی یول قویمادی، نجه کی، پەکەکە بو مناقشەنین تشبسکاریدیر، اوندان سوی‌استفاده ادنلریدیر. بونون یایلماسینه و کوردوستان خلقینه ضرر وورماسینه سبب اولدو، گناحکار پەکەکە اولدوغو اوچون عذر دیلئیجک، عذر استمک اوچون هیچبیر سببیمیز یوخدور و باغشلانما دیلئین”.[۱۹] عیسی باگاسی آدلی کورد حزب‌الله‌ی رهبری توقوشمالارلا باغلی دانشارکن هلاک اولان کورد حزب‌الله‌ی طرفدارلرینی “شهید” آدلاندراراخ, “مناقشەنین قالیجی حلی‌نی تاپماخ اوچون پەکەکە حزب‌الله‌ی اولدورماخ استدیگی دشمن کیمی گورمک اوزینه، حزب‌الله‌ی کوردوستانین قانونی بیر گوجو کیمی قبولی اتملیدیر”.[۲۰]
تورکیه ایله قارشیدورما
دَییشدیرتورکیه حاکمیتی 1992-1996-جی ایللر آراسنده 1550-دن چوخ حزب‌الله عضوسونو حبس اتسه ده، عینی زماندا پەکەکە عضولرینی ده حبس اتسه ده، پەکەکە ایله حزب‌الله آراسنده گدن محاربەیه محل قویمادلار، امید ادرک، هر ایکی گروپون کورد عصیانی دوام اتدیرمیه گوجو چاتانا قدر بیربیری ایله ووروشاجاخلار. لاکن حسین ولیاوغلونون آرتان کورد ملتچیلیگی، حزب‌الله‌ین پەکەکە ایله آتشکس الده اتمسی، تورکیەنین جنوبشرقینده حزب‌الله‌ین کوردلار آراسنده وارلیغین آرتماسی، الجه ده حزب‌الله‌ین تورکیەیه قارشی آرتان دشمنچیلیگی سببلریندن تورکیه حاکمیتی داها حزب‌الله‌ی گوزدن سالا بیلمدی و 1997-جی ایلدن 2000-جی ایله قدر اونلارن 6000-دن چوخ داها چوخ عضوسو حبس اولوندو.[۲۱][۲۲][۲۳][۲۴] بیرچوخ کورد حزب‌الله عضوسو ژیتم طرفندن قاچرلدی و بیر داها گورونمدی.[۲۵]
تورکیه سلاحیتلیلاری حزب‌الله یاراقلیلارینی سلیمانجی و یا نورجو کیمی گئینمکده و تیروردا شبهەلی بیلینممک اوچون اونلاری اجتماعی یئرلرده تانتماقدا اتهام ادیب.[۲۶]
تورکیه حکومتی حزب‌الله‌آ قارشی سرت تدبیرلر گوردو و اونلارن حرکتلرینی ازلمیه باشلادی. حزب‌الله رهبرلیگی یوکسک حاظرلیق وضعیتینده، تورکیه و یا MİT-ین خبرچیسی اولدوغوندن شبهەلندیکلری عضولرینی اعدام اتمیه باشلادی. حزب‌الله تورکیه رسمیلرینگ و ملکی شخصلره قارشی وروبقاچ هجوملارینی آرتیردی.[۲۷]
تورکیه کشفیاتی کوردوستان اسلام حرکتی (HİK) و پەکەکەنین عصیان بویو حزب‌الله‌آ کومک اتدیگینی بیلدیریب.[۲۶] بیر تورک پولیس رئیسی حتی پەکەکە و حزب‌الله‌ی عینی الین فرقلی بارماخلاری آدلاندرب.[۲۸][۲۹] 1998-جی ایلده تورکیه سلاحیتلیلری حسین ولیاوغلونون و خیلی سایدا حزب‌الله دویوشچوسونون عراق کوردوستاننا گتدیگینی و داها سونرا تورکیەیه قارشی استفاده اتمک اوچون عثمان عبدالعزیزین رهبرلیگی آلتینده کوردوستان اسلام حرکتیندن (İMK) تعلیم آلدغنی ادعا اتدی.[۳۰] 2005-جی ایلده KRG-ده ترکسلاح ادیلمدن و سیاسی حیزبی کئمی قیدیاتدن کچمزدن اول IMK عراق کوردوستانندا چوخ گوجلو سلاحلی گروپ ایدی و داها سونرا انصارالاسلام و کوردوستان عدالت گروپو ایله بیرلیکده بیاره اسلام امیرلیگینی یاراتماق اوچون ووروشدو.[۳۱] ادهم بارزانی 1999-جو ایلده سوران شهرینده حسین ولیاوغلو 300 حزب‌الله یاراقلیسینه تعلیم کچیب.[۳۲]
1999-جو اده عبدالله اوجالانین حبسیندن سونرا تورکیه رسمیلری دیقتینی هیچ کسه خبر ورمدن دائم حرکت اتدیگی اوچون یئری بیلینمئین حسین ولی‌اوغلونا یونلمیه باشلادی.[۲۶][۲۷]
1990-جی ایللرده حزب‌الله تخمینا 593 قتل و 43 آدم اوغورلوغو توردیب.[۲۷] 1998-جی ایلده اونلار اسلامچی فیمینیست فعال قونجا قوریشی قاچراراق اولدوردولر.[۳۳]
1993-جی ایلده اوغور مومجونون اولدورولمسینده هم پەکەکە هم ده حزب‌الله گناحلاندرلردی.[۳۴][۳۵] مسطفی قاراسو, مومجونون پەکەکەیا MİT-ین سیزماسی معلومەسینین یایلماسینین قارشیسینی آلماق اوچون تورکیه دولتی طرفندن اولدورولدویونو ادعا ادیب.[۳۶]
2000-جی ایلین اولنده تورکیه حاکمیتی 2000-جی ایلده استانبولا باسقنلار کچیراراک, حسین ولیاوغلونو اولدوررک حزب‌الله‌ین تنزلنه سبب اولدو. تورکیه حکومتی داها سونرا 20.000-ه یاخن حزب‌الله عضوسونون 15.000-دن چوخونو حبس ادن بویوک بیر عملیت باشلادی.[۳۷][۳۸][۳۹] تورکیەنین معلوماتینا گوره, حسین ولیاوغلو بیر مدت ایراندا اولوب و باسقنلاردان 2 آی اول تورکیەیه قایدب.[۴۰][۴۱] ایللر سونرا آمریکا تکنولوژی شرکتی IBM بیکوزدا تورک پولیسی ایله آتشما زمانی ادیب گوموشون دلیللری محو اتمک اوچون ووردوغونو کمپیوترلردن زدلنممش هارد دیسکلاردان فایللاری چخاردی. IBM سندلری دیاربکر بحکمەسینه گوندریب.[۴۲][۴۳] تورکیه پارلمانی حساباتنده 1995-جی ایلده حزب‌الله طرفندن 400-500 کورد یئنییئتمەنین تورکیه قوەلرینه قارشی هجوما حاظرلیق مقصدیله حربی تعلیم کچمک اوچون ایرانا گوندریلدیگی معلوم اولوب.[۲۲]
حزب‌الله ادعا ادیردی کی، پەکەکە ایله آتشکس و ولیاوغلو و اوجالان آراسندکی بارشخ تورکیەنین اونلاری جدی قبول اتمسینه سبب اولوب.[۴۴]
حزب‌الله‌ین سون بویوک هجومو و حسین ولیاوغلونون اولدورولمسینه گوره ممکن جواب تدبیری 2001-جی اده دیاربکرده مسکونلاشان تورک پولیس معمورو غفار اوققانین داها اول اولوملا تهدید اتدیگی و داها 5 پولیسین اولدورولدویو سویقصد اولوب.[۴۵]
تورکیه دولتی حزب‌الله‌ی مسجدلرده سخشدرب و بونون نتیجەسینده دمک اولار کی, بوتون بسجدلر حزب‌الله فعالیتیندن تمییزلانب. حزب‌الله طرفداری محاظرەلر اوخوماخدا گناحلاندرلان مینلارلا کورد شیخینه حبس جزاسی وریلیب. حزب‌الله‌ین ایشه قبولو آزالب.[۴۶] حبس اولونمایان حزب‌الله عضولری چوخلو سایدا گیزلنمیه باشلادلار و یوزلارلا یوکسک رتبەلی حزب‌الله عضوسو حبس اولونمازدان اول عراق سوریا و یا اوروپایا قاچمشدی.[۴۷][۴۸] گیزلنن بیر حزب‌الله عضوسو تورکیه پولیسینین اونو حزب‌الله عضوسو اولماخلا اتهام اتممسی اوچون “رسالەی نور”ون جیب اولچوسونده بیر نسخەسینی نجه داشمالی اولدوغونو اعرتاف اتدی.[۴۶] حبس ادیلان حزب‌الله عضولارینی تورکیه رسمیلری طرفندن شکنجەلره معروض قالدقلری ادعا ادیلیر، شکنجه ادعالری بینالمللی آمنیستی تشکیلاتینین تعجیلی حرکتلرینده (UA) قید ادیلیر.[۴۹][۵۰]
2002-جی ایلده عیسی آلتسویون رهبرلیگی آلتنده حزب‌الله سلاحلی فعالیتلرینی دایاندردی و مختلف تغییرلر ادیلمیش تشکیلاتلاتن بیر حسەسی اولاراخ کورد فقیرلاری اوچون خیریه ایشلرینه دیقت یتیرمیه باشلادی.[۳۹][۵۱]
2011-جی ایلده رجب طیب اردوغان حزب‌الله‌ین سخ اولدوغو باتماندا چخشی زمانی گروپی حقارت اتمک قورخونو گوتوردو و اونلارن سادەجە تیرور گروپی اولدوغونو سویلدی.[۵۲] مرال آقشنر اوزون ایللر سونرا بیان اتدی کی اردوغان “سولونده پەکەکە, ساغنده ایسه حزب‌الله وار”.[۵۳]
2022-جی ایلین مارت آینده تیرورلا مبارزه شبه مدیرلیگینه مخصوص تورکیهبپولیسی استانبولون 3 ناحیەسینده 4 خانەیه باسقن ادیب, حزب‌الله, داعش، و اسلامی بویوکدوغو آکینجیلار جبهەسییا قارشی کچیردیگی عملیاتلرده 3 نفری حبس ادیب.[۵۴][۵۵]
حزب‌الله اسلامی افراطی گروپو ایدی, باخمایاراخ کی, اونون بویوک اکثریتی سنی, کیچیک شیعی و سلفی آزلقلارینا قدر مختلف عضولری وار ایدی و هامیسی شریعت طرفندن اداره اولونان مستقل کوردوستان مقصدی داشیئیردی. حسین ولیاوغلو مذهبچیلیکدان قاچاراق, اونلارن اورتاق کورد مسلمان کیملیگینی وورغولایاراق, آیری طرفلری بیر یئرده ساخلاماغی باجاردی. ولیاوغلونون اولومو و حزب‌الله‌ین پارچەلانماسیندن سونرا سنی‌لر یا حزب‌الله‌ین تغییرینی دئیشدرمش مختلف تشکیلاتلاره قوشولدولر, یا دا تورکیەنی ترک اتدیلر, سلفی و شیعی آزلقلر ایسه عادی عادی حیاتلارینا قایتدیلر.[۴۶] تورکیەنی ترک ادن عضولرین بیر چوخو المانیادا یئنیندن تشکیلاتماغا باشلادلر و حزب‌الله‌ین تغییرلر ادیلمیآ تشکیلاتلارینی, الجه ده حزب‌الله طرفداری مسجدلر آچماغا باشلادلر.[۵۶]
میراث
دَییشدیر2000-جی ایلده استانبولده حزب‌الله‌آ قارشی باسقنلاره رهبرلیک ادن پولیس رئیسی نیازی پالابیئیق باش ورنلری خاطرلاداراق, حزب‌الله‌ی "چوخ وحشی تشکیلات" آدلاندرب.[۵۷] حزب‌الله 2002-جی ایلده سلاحلی فعالیتینی دایاندردقدن سونرا کچمش حزب‌الله عضولری 2003-جو ایلده "مستضعفلارلا همرأیلیک" (مستضعفلر قیله همرأیلریک درنغی و یا مستضعفدر) یاراتدلر.[۵۸] مستضعفلر حرکتی اولاراخ دا تاننردی. مستضعفدر کورد شهرلرنده محمد پیغمبرین دوغوم گونونو (مولد) قید اتمک اوچون کوتلوی یغنجاقلارن تشکیلینده فعاللیق گوستریب.[۵۹] 20 آپرل 2010-جو ایلده دیاربکر محکمەسی “مستضعفدر”ین “حزب‌الله تیرور تشکیلاتت آدندن فعالیت گوستردیگی” اساسی ایله باغلانماسینه قرار وریب.[۵۹] محکمه طرفندن 11 مای 2012-جی ایل تاریخده تصدیق ادیلیب.[۶۰] 2012-جی ایلین دیسامبرنده حر دعوه حیزبی کیمی تاننان سیاسی حیزب یارادلدی.[۶۱] 2022-جی ایلده بوروایش بیرلیگی, حزب‌الله منشألی اولدوغو و تورکیه آنایاساسینی پوزدوغو ادعاسی ایله حر دعوه حیزبینین باغلانماسی اوچون تورکیه عالی محکمەسینه مراجعت اتدی.[۶۲] حر دعوه حیزبی دفعلرله علمانی تورکچولرینین هجومونه معروض قالب.[۶۳] حر دعوه حیزبی 2023-جو ایل تورکیه سچکیلری زمانی قفیل شهرت قازانانا و مباحثەلی موضوعا چوریلانا قدر نسبتن نامعلوم قالدی. حر دعوه حیزبینین عضولری داها سونرا 2023-جو ایلده ترابزونده دویولوب, زکریا یاپجی‌اوغلو هجومون اومیت اوزداغ طرفندن قزشدرلدغنی بیلدیری و اوزداغ حقنده جنایت ایشی آچدغنی آچقلایب.[۶۴] 2023-جو ایلده یئنه حر دعوه حیزبی یاپجی‌اوغلونون حزب‌الله و پەکەکەمین تیرور گروپلری اولمادیغینی ادعا اتمەسی ایله مباحثەلره معروض قالب.[۶۵][۶۶] حر دعوه حیزبی حزب‌الله هیچبیر علاقەسینین اولمادیغینی, اونلارن نه اونلارن دوامی, نه ده سیاسی قانادی اولمادیغینی ادعا ادیب.[۶۷] بن‌علی ایلدیریم, سلیمان صویلی و دولت بحچعلی ده حر دعوه حیزبینین “حزب‌الله” تیرور تشکیلاتی ایله هیچبیر علاقەسینین اولمادیغینی ادعا ادیبلر.[۶۸][۶۹][۷۰] پەکەکە و حزب‌الله‌ین سیاسی قانادی اولماقدا اتهام اولونان خلقلارن دیموکرات حیزبی و حر دعوه حیزبی,[۷۱] 26 فبرال 2024-جو ایلده دئم حیزبی و حر دعوه حیزبینین باتمان ایالتی رهبرلری سوسیال میدیا حسابلارنده پایلاشدقلاری باتمان پترولسپور ماچنده بیرلیکده گورونسەلر ده, رقابت دە واردی.[۷۲] کوردچولر حادثەنی قید ادرک، طرفلری دائمی بارشغا چاغربلر.[۷۳]
قایناقلار
دَییشدیر- ^ The Turkish Counter-Terrorism Experience, Suleyman Ozeren, Organizational and Psychological Aspects of Terrorism, Ed. Centre of Excellence Defence against Terrorism, (IOS Press, 2008), 159.
- ^ Turkish Hezbollah, Encyclopedia of Terrorism, Ed. Harvey Kushner, (Sage Publications Inc., 1993), 368-369.
- ^ The Kurdish Question and Turkish Foreign Policy, Kemal Kirisci, The future of Turkish foreign policy, Ed. Lenore G. Martin, Dimitris Keridis, (MIT Press, 2004), 295.
- ^ Elitsoy, Aslı (June 2017). The Kurdish Hizbullah and Its Shifting Attitude towards Kurdishness and the Kurdish Issue in Turkey.
- ^ Gürbüz, Mustafa (2013). Bilgin, Fevzi; Sarihan, Ali (eds.). Understanding Turkey's Kurdish Question (in انگلیسی). Lexington Books. p. 168. ISBN 978-0-7391-8402-8.
- ^ Kürt Sağı'nın Kimlik İnşası: Hizbullah ve Zehra Vakfı Örneği; Ali Murat İrat, pp. 123
- ^ Kurdish Hizbullah in Turkey, Mehmet Kurt, pp. 31
- ^ Hizbullah'tan PKK'ya çağrı (tr) (2011-01-16).
- ^ Implications of Turkey's Anti-Hizbullah Operation | The Washington Institute (en).
- ^ Türk Hizbullahı'nın derin tarihi.
- ^ Hizbullah cinayetleri (March 31, 2023).
- ^ Kurdish Hizbullah in Turkey, Mehmet Kurt, pp. 38
- ^ Release of Radical Group's Leaders Causes Shock in Turkey (en) (2011-01-31).
- ^ Iran fed Hizbullah (tr) (2000-03-28).
- ^ Hizbullah nihayet sessizligini bozdu (June 22, 2004).
- ^ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ Cemil Bayık'ın Açıklamaları Olumlu Ama... (en) (2024-07-06).
- ^ 'Hizbullah ile PKK helalleşmeli' (tr).
- ^ Haber7. Tan: PKK-Hizbullah çatışması engellenmeli (tr).
- ^ Odatv (2014-10-07). Diyarbakır'da PKK-Hizbullah çatışması (tr).
- ^ Hizbullah Cemaati: PKK ile irtibat kanallarımız mevcuttur; ancak çözüme kavuşturulmayan sorunlar nedeniyle bugüne kadar arzulanan bir neticeye ulaşılmamıştır - İslami Analiz.
- ^ Elitsoy, Aslı (June 2017). The Kurdish Hizbullah and Its Shifting Attitude towards Kurdishness and the Kurdish Issue in Turkey.
- ^ ۲۲٫۰ ۲۲٫۱ قایناق خطاسی برچسب
<ref>نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نام:3وارد نشده است - ^ Mehmet Faraç, Cumhuriyet, 19 January 2000, Hizbullah'ın kanlı yolculuğu (archive link)
- ^ Kurdish Hizbullah in Turkey, Mehmet Kurt, pp. 37-38
- ^ Hüseyin Velioğlu'nun Hayatı ve Mücadelesi - 11.
- ^ ۲۶٫۰ ۲۶٫۱ ۲۶٫۲ Türk Hizbullahı'nın derin tarihi.
- ^ ۲۷٫۰ ۲۷٫۱ ۲۷٫۲ Hizbullah cinayetleri (March 31, 2023).
- ^ An online edition of the Annual Report 2000 of the Human Rights Foundation of Turkey Archived 2012-02-26 at the Wayback Machine. is available on the website of the Democratic Turkey Forum
- ^ Beykoz’daki Hizbullah operasyonunu yöneten emniyet müdürü ilk kez konuştu: 250 insanın katili Edip Gümüş'ü tahliye ettiler!.
- ^ Hüseyin Velioğlu kimdir? - Yeni Akit.
- ^ Ansar al-Islam in Iraqi Kurdistan (Human Rights Watch Backgrounder, ).
- ^ Hizbullah Irak'ta eğitildi (tr) (1999-04-03).
- ^ "It's official: Konca Kuris murdered by the Hizbullah terrorists". 23 January 2000. http://www.hurriyetdailynews.com/default.aspx?pageid=438&n=its-official-konca-kuris-murdered-by-the-hizbullah-terrorists-2000-01-23.
- ^ "28 Şubat'la ilgili iddialar var" (in tr). Sabah. 27 July 2008. http://arsiv.sabah.com.tr/2008/07/27/haber,EE587851E9274773990DBE831E7440A8.html. "Oğuztan, Mumcu'nun yanı sıra Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Eşref Bitlis ve JİTEM Komutanı emekli binbaşı Ahmet Cem Ersever'in devlet sırrının ortaya çıkmaması için öldürüldüklerini iddia etti." کورد حزب‌الله‌ی عصیانی
- ^ Ekşi, Oktay (27 December 2008). "Mumcu cinayeti aydınlanırken" (in tr). Hürriyet. http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?id=-152724&yazarid=1. کورد حزب‌الله‌ی عصیانی
- ^ Ergenc, Erdinç (30 July 2008). "MİT ajanının sızdığını PKK'lılar da kabul etti" (in tr). Sabah. http://arsiv.sabah.com.tr/2008/07/30/haber,14963270014F401FB85A614D70E69C84.html. کورد حزب‌الله‌ی عصیانی
- ^ Corry Görgü: "Die Anschläge auf die Synagogen in Istanbul und die Rolle von Staat und Hizbullah"
- ^ In the Spotlight: Turkish Hezbollah, the article was written in December 2003. Retrieved 23 October 2009.
- ^ ۳۹٫۰ ۳۹٫۱ قایناق خطاسی برچسب
<ref>نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نام:0وارد نشده است - ^ The Turkish Counter-Terrorism Experience, Suleyman Ozeren, Organizational and Psychological Aspects of Terrorism, Ed. Centre of Excellence Defence against Terrorism, (IOS Press, 2008), 159
- ^ The Kurdish Question and Turkish Foreign Policy, Kemal Kirisci, The future of Turkish foreign policy, Ed. Lenore G. Martin, Dimitris Keridis, (MIT Press, 2004), 295.
- ^ Gümüş, Beykoz'da Yaşananları Anlattı (en) (2024-06-03).
- ^ Hizbullah’ın harddisklerini IBM çözdü | Güncel.
- ^ Hizbullah'tan PKK'ye ateşkes çağrısı (tr) (2011-01-15).
- ^ "Turkish police chief killed in ambush" (in en-GB). 2001-01-24. http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/1135087.stm. کورد حزب‌الله‌ی عصیانی
- ^ ۴۶٫۰ ۴۶٫۱ ۴۶٫۲ Kurdish Hizbullah in Turkey, Mehmet Kurt, pp. 43
- ^ Kurdish Hizbullah in Turkey, Mehmet Kurt, pp. 39
- ^ Kurdish Hizbullah in Turkey, Mehmet Kurt, pp. 41
- ^ See: EXTRA 64/01 of 14 September 2001 (Hacı Bayancık), UA 218/01 of 4 September 2001 (Hacı Elhunisuni), UA 209/01 of 22 August 2001 (Yasın Karadağ), UA 194/10 of 31 July 2001 (Edip Balık), UA 317/00 of 17 October 2000 (Fesih und Hatice Güler)
- ^ An online edition of the Annual Report 2000 of the Human Rights Foundation of Turkey Archived 2012-02-26 at the Wayback Machine. is available on the website of the Democratic Turkey Forum
- ^ قایناق خطاسی برچسب
<ref>نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نامvoanews.comوارد نشده است - ^ Başbakan Erdoğan, Batman’da Hizbullah’ı uyardı... (tr).
- ^ Akşener: Senin sol elinde PKK, sağ elinde Hizbullah var (tr) (2023-04-25).
- ^ İSTANBUL (DHA), Ali Çağlar TINBEK / (2022-03-01). İstanbul'da DEAŞ/HİZBULLAH/İBDA-C operasyonu: 3 gözaltı (tr).
- ^ Aydınlık (2022-03-02). DEAŞ, Hizbullah ve İBDA/C'ye operasyon (tr).
- ^ Steinberg, Guido W. (2013-06-25). German Jihad: On the Internationalization of Islamist Terrorism (in انگلیسی). Columbia University Press. ISBN 978-0-231-50053-1.
- ^ Hizbullah'ın karargah evini basan Emniyetçi ilk kez konuştu (tr) (2023-03-30).
- ^ Compare an article in the daily Radikal of 13 April 2013: Hizbullah: Tebliğ, Cemaat, Cihat Archived 2023-03-30 at the Wayback Machine.; accessed on 15 April 2013
- ^ ۵۹٫۰ ۵۹٫۱ See an article of the International Relation and Security Network in Zurich of 15 June 2010 written by Gareth Jenkins A New Front in the PKK Insurgency Archived 2013-04-29 at the Wayback Machine., accessed on 15 April 2013
- ^ See an article of the portal timeturk.com Mustazaf-Der resmen kapatıldı! Archived 2023-02-25 at the Wayback Machine. dated 11 May 2012; accessed on 15 April 2013
- ^ Hür Dava Partisi (Hüda-Par) Resmen Kuruldu Archived 2016-03-04 at the Wayback Machine.. Haberdiyarbakir.com (2012-12-17). Retrieved on 2013-02-09.
- ^ HÜDA PAR'ın kapatılması için Yargıtay'a başvuru.
- ^ Irkçı gruplardan HÜDA PAR önünde tehlikeli provokasyon (tr).
- ^ HÜDA PAR'dan Özdağ'a suç duyurusu - [İLKHA İlke Haber Ajansı].
- ^ HÜDAPAR lideri Yapıcıoğlu: PKK ve Hizbullah'a terör örgütü demiyorum (Turkish).
- ^ Erkün, Egehan (2023-05-19). HÜDA PAR lideri: Hizbullah ve PKK'ya terör örgütü demiyorum (tr).
- ^ HÜDA PAR lideri Yapıcıoğlu’dan 'Hizbullah' açıklaması: Onlarca defa cevapladık.
- ^ Binali Yıldırım’dan HÜDA PAR açıklaması: ‘Hizbullah’la alakamız yok dediler, söylenene itibar ederiz’ (tr) (2023-10-05).
- ^ Devlet Bahçeli: HÜDA PAR ile Hizbullah arasında berrak bir ilişki yok (tr).
- ^ Soylu: HÜDA PAR'ın bir terör örgütüyle ilişkisini belirtebilecek bir yapılanma içerisinde olduğunu görmedim (tr) (2023-04-30).
- ^ Turkey’s court puts pro-Kurdish party on trial (en).
- ^ Batman’da DEM adayı HÜDA-Par adayıyla maç izledi, DEM Parti kızdı: İnfiale neden olmuştur (tr) (2024-02-26).
- ^ HÜDA PAR'lı Serkan Ramanlı paylaşmıştı! DEM Parti'den fotoğrafa ilişkin skandal açıklama.