تقی رفعت
تقی رفعت تام آدیلا میرزا تقی خان رفعت (دوغوم: ۱۲۶۸ دوغوش تبریز - اؤلوم: ۱۲۹۹ دوغوش زومار آیی‌نین 24)، آقا محمد تبریزی‌نین اوْغلو، شاعیر، یازیچی، قادین حوقوقونون ساوونجوسو و دئوریمسل ژورنالیست. رفعت ایراندا یئنی شعرین تمل قویان ایلک شاعیردیر [۱][۲][۳][۴]. رفعت تورکجهده یاییلان آذرآبادگان و فارسجادا یاییلان تجدد و آزادیستان درگیلری‌نین مودورو و باش یازاری اولوبدور.[۵]
| تقی رفعت | |
|---|---|
 | |
| آد | تقی رفعت |
| قیسا بیلگی | آذرآبادگان، تجدد و آزادیستان درگیلری‌نین مودورو |
| دوْغوم تاریخ | ۱۲۶۸ دوغوش تبریز |
| اؤلوم تاریخ | ۱۲۹۹ دوغوش زومار آیی‌نین 24 قیزیل دیزده کندی |
| اؤلوم سببی | اؤزون اؤلدوروب / و یا اؤلدورولوب |
| آیری آدلار | میرزا تقی خان رفعت |
ایلکین تحصیلاتین باشا ووراندان سوْنرا، عالی تحصیلات آلماق اۆچون ایستانبول شهرینه گئتدی. درسین قورتاراندان سوْنرا، ترابوزاندا اوْلان ناصری مکتبی‌نین مودورو سئچیلیدی. بیرینجی دونیا ساواشیندا، 1925 میلادی ایلینده، تیزاری روسیه ترابوزان شهرینی آلیر و رفعت تورکیه‌نی ترک ائتمک مجبوریتینده قالیر. تبریزه قاییدیر و فرانسه‌جه تدریس ائتمه‌گه باشلاییر. شئیخ محمد خیابانینین قیامیندا اونون یانیندا اولور و نهایت آذربایجان دموکرات نهضتی‌نین قیامی‌نین سرکوبوندان سوْنرا 31 یاشی اوْلان زامان قیزیل دیزده کندینده اوزون اولدورور و یا اولدورولور.[۲][۳]
یاشاییش دَییشدیر
میرزا تقی خان رفعت، آقا محمد تبریزی‌نین اوْغلو، شاعیر و یازیچی و دئوریمسل ژورنالیست، 1268 دوغوش (1308 آیسل) ایلینده تبریز شهرینده دونیایا گلدی. ایلکین تحصیلاتین باشا ووراندان سوْنرا، عالی تحصیلات آلماق اۆچون ایستانبول شهرینه گئتدی. درسین قورتاراندان سوْنرا، ترابوزاندا اوْلان ناصری مکتبی‌نین مودورو سئچیلیدی. بیرینجی دونیا ساواشیندا، 1925 میلادی ایلینده، تیزاری روسیه ترابوزان شهرینی آلیر و رفعت تورکیه‌نی ترک ائتمک مجبوریتینده قالیر. تبریزه قاییدیر و فرانسه‌جه تدریس ائتمه‌گه باشلاییر.
اورتا سویه‌ده بوی، آریق، اویغون قیافه، ایری و قارا قاش-گؤز، درین و سحر ائدیجی باخیشی و قاچیمش رنگی وار ایدی.[۶][۷]
شئخ محمد خیابانی ایله امکداشلیق دَییشدیر
بو دورده شیخ محمد خیابانی و یولداشلاری، آذربایجان موختلیف نوقطه‌لریندن گلن 480 نفرلیک بیر اوستانی کونفرانسدان آذربایجان اوستانی کومیته‌سی‌نین اویه‌لرین سئچیب و آذربایجانین دموکرات حیزبین قوردولار.
خیابانینین سیاسی موباریزه‌سی ایره‌لیه‌یَن زامان رفعت اونون یانینداایدی. او توپلومسال و سیاسی شعر سؤیلمک و یازی یازماق و دانیشیق آپارماقلا آذربایجانین دموکرات نهتینین ایره‌لیله‌مه‌سینده دَیَرلی ایشلر گؤروردو. اؤرنک اۆچون 1296-جی ایل، چیله آیی‌نین ایکیسینده تجددودون بویوک و شوکتلی صحنینده، هاوانین سویوق اوْلان بیر زاماندا، 10 مین نفرده چوْخ آداما دانیشیق آپاردی.[۷]
اؤلوم دَییشدیر
آذربایجانین دموکرات نهضتی آرادان گئدندن سوْنرا تقی رفعت قیزیل دیزده کندینه گئدیب و گیزلندی و 1299-جو ایل، زومار آیی‌نین 24-ده (1920 – 6 سئپتامبر) اوزون اؤلدوردو و یا اؤلدورولدو. هله‌ده هاردا دفن اولوندوغو بللی دئییل.[۷]
رفعتین یایدیغی درگیلر دَییشدیر
آذرآبادگان دَییشدیر
آذرآبادگان درگیسی عوثمانلیلارین آذربایجانا گلدیکلری زامان (1918م)، تبریز شهرینده، آذربایجان تورکجه‌سینده یاییلیردی. تقی رفعت بۇ درگینین باش‌یازاری [۸] و قارداشی محسن رفعت درگینین سوروملومودور ایدی[۹]. بۇ درگی مجدالسلطنه افشار اورومی‌نین حیمایه‌سی آلتیندا یاییلیردی. دکتر علی اکبر پیشوا دا 1343 آیسل (1303 دوغوش - 1924 میلادی) ایلینده همین آدلا درگی یاییبدیر.[۱۰]
تجدود درگیسی دَییشدیر
رفعت شئیخ محمد خیابانی، فیوضات، عبدالله زاده و امیرخیزی امکداشلیق ایله تجدود درگیسین یاییردی. ایرانین ایچینده چیخان درگیلرده، تجددود درگیسی درگی یایماق قاورامی و میصداقین داشییان بیرینجی گونده‌لیک ایدی.[۱۱] رفعت اینتیقادی مقاله‌لر یازماقلار اوز درین سیاسی و توپلومسال باخیشین گؤستریر و تهران اَیله‌شن گونده‌لیک یازارلارینا تجددود و آزاده‌لیک ایسته‌مک درسی وئریر.
آذربایجان دموکرات حیزبی‌نین 6 آیلیق ایش اوسته اولماسی زامان ، خیابانی هر گون تجددودو صحنینده اودلو دانشیق آپاراردی و آذربایجانین دئوریمچیلری و آزادلیق سئونلرین ایستکلرین و مراملارین مردوما ایضاح ائدردی. "تورکجهده گئدن خیابانینین هرگونلوک دانیشیقلاری، قیسالدیلاراق تجددود درگیسینده یازیلیردی " کسروی‌نین ایدیعاسینا گؤره رفعت اونون دانیشیقلارین فارسجایا چئورینده جومله‌لرینه‌ده بعضی دَییشیکلیکلر ائدیردی.[۷]
آزادیستان درگیسی دَییشدیر
آذربایجانین دموکرات نهضتی‌نین باشچیلاریندان اوْلان حاجی اسماعیل آقا امیرخیزی، آذربایجانین مشروطه یولوندا چکیدیگی بویوک زحمتلر و ایرانی آزادلیغی قایتاردیغینا گوره "آزادیستان" آدینی اوْنا قویماغی اؤنرله‌ییر. بۇ اؤنری قبول اوْلونور و آذربایجانین آدی آزادیستانا چئوریلیر. اوندان بیرآز سوْنرا 1295-جی ایل، خورداد آیی‌نین 15-ده تقی رفعت ایداره‌چیلیگیله آزادیستان درگیسی یاییلماغا باشلاییر.
آزادیستان درگیسی اوزون ادبیات ساحه‌سینده تجددود (رونسانس-یئنیلنمک) یانداشی تانیتدیریردی و قادینلار حاقلاری و جیددی صورتده یئنی شیوه و اوسلوبو باره‌ده اوْلان گنچ شاعیرلرین بحثین یایماقلا اوز زامانیندا اوْلان درگیلره اوستونلوگه مالیک ایدی.[۱۲] آزادیستان درگیسیندن اوچ نومره یاییلدی و دؤردونجو نومره‌سی یاییلماق حالیندا اوْلان زامان (21 زومار 1299) آذربایجانین دموکرات نهضتی مهدیقلی هدایت (مخبرالسلطنه) الیله سرکوب اولوندو و درگی یاییلمادی.[۷]
رفعت مکتبی دَییشدیر
تقی رفعتی یئنی شعرین ایلك تئوریسین، قاباقجیلی و سسله‌یَنی سانماق اولار [۲][۳]. نیما یوشیجدن اؤنجه اوْلان شاعیرلر یئنی شعرین قایدالارینی و فلسفه‌سینی ائله‌ده یاخشی بیلمیردیلر. بونلارین ایچینده تكجه تقی رفعت بیله‌بیله بۇ یولا آیاق باسمیشدی، اودا تئز بیر زاماندا اؤزون اؤلدوردو [۴]. رفعت فارسجا، فرانسه‌جه و تورکجه‌نین یاخشی بیلیردی و هر اوچ دیلده دَیَرلی یازیلار و اوره‌گه یاتان غزللری واردیر[۱]. دئمك اولار رفعت بیرینی یئنی شعری یاردان و تمل داشین قویدو، گئتدی و اونودولدو. حبیب ساهر، آذربایجانین یئنی شعری‌نین آتاسی، رفعت و اونون ادبی مکتبی باره‌ده بئله یازیر:
"بیر گون صوبح، گؤزل قیافه‌لی قارا لیباس و بویالی کیراوالی گنج بیر اؤیرتمن، گنج تورکلرین بورکو باشیندا اولاراق کیلاسیمیزا گیردی. او عوثمانیدا درس اوخویان میرزا تقی خان رفعت ایدی و فرانسه‌جه درس دئییردی. دئمه بیزیم یئنی اؤیرتمینیمیز شاعیریمیشده و فارسجا، فرانسه‌جه و تورکجهده شعر دئییرمیش. شعرلرین ایلک دفعه اؤیرنجیلر طرفیندن یاییلان ادبی درگیسینده و سونرا آیری درگیلرد و نهایت تجددود گونده‌لیگینده اوخویوردوق. یئنی یولدا گئدن شاعیرلردن ایدی و یئنی ادبیات اوسلوبو و "ثروت فنون" درگیسی‌نین شیوه‌سینده فارسجا و تورکجه ماراقلی شعرلر سؤیله‌ییردی.
تئز بیر زاماندا "رفعت مکتبی" آدلی بیر مکتب یاراندی. اوزامان موباریکه اوخولودا شاعیر چوْخ ایدی و اونلارین آراسیندان نئچه نفر او جومله‌دن احمدخرم، تقی برزگر و یحیی میرزادانش (ایندیکی آرین‌پور) یئنی شعرین پارلاق یازارلاری اولدولار. " دئمک اولار رفعت بیرینی یئنی شعری یاردان و تمل داشین قویدو، گئتدی و اونودولدو.[۷]
رسیم‌خانا دَییشدیر
قایناقلار دَییشدیر
- ^ ۱٫۰ ۱٫۱ تقی رفعت و «سخت ترین هنگام انقلاب ادبی»، ارشدی،کبوتر - نشریه: زبان و ادبیات » چیستا » تیر 1381 - شماره 190- (8 صفحه - از 714 تا 721)
- ^ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ تاریخچه ی تحول شعر Archived 2020-12-05 at the Wayback Machine.، صدرهاشمی لیلی، ماهنامه پیام‌زن قایناق خطاسی برچسب
<ref>نامعتبر؛ نام «لیلی» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده‌است - ^ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ لنگرودی، شمس، تاریخ تحلیلی شعر نو، تهران، نشر مرکز، 1370، چاپ اول، ج اول، ص 31-17
- ^ ۴٫۰ ۴٫۱
ناهید باقری - گلداشمید (۲۲ تير ۱٣۹۱). (فارسجا)
چه کسانی در شکل گیری شعر نو سهیم بودند؟. مرزپیما. یوخلانیلیب ۲۰۱۳-۰2-20. قایناق خطاسی برچسب
<ref>نامعتبر؛ نام «marzpeyma» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده‌است - ^ دبیرستان فردوسی تبریز، شناسنامه یک قرن بالندگی علمی و فرهنگی خبرگزاري جمهوري اسلامي ايران
- ^ صدرهاشمی، محمد، تاریخ جراید و مجلات ایران، جلد اول، ص ۱۴۹
- ^ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ ۷٫۳ ۷٫۴ ۷٫۵ تقی رفعت شاعر انقلابی و ستیهندهٔ ایران Archived 2016-09-10 at the Wayback Machine.، غلامرضا همراز، مجله کتاب جمعه سال اول شماره ۳۵ صفحه ۶۴ - 1356 قایناق خطاسی برچسب
<ref>نامعتبر؛ نام «همراز» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده‌است - ^ تاريخ هيجده ساله آذربايجان يا سرنوشت گردان و دليران، احمد كسروي، انتشارات اميركبير، 1357، صص 748-749
- ^ رئیس نیا،رحیم (زمستان 1376 - شماره 18). (فارسجا) مدرسه محمدیه تبریز و تدریس مشروطه. نشريه گفتگو، (18 صفحه - از 7 تا 24). یوخلانیلیب ۲۰۱۳-۰۲-24.
- ^ نخجوانی،حسین (بهار 1342 - شماره 64). (فارسجا) تاریخچه انتشار روزنامه ها و مجلات در آذربایجان و تبریز. نشريه دانشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز. یوخلانیلیب ۲۰۱۳-۰2-24.
- ^ صدرهاشمی، محمد، تاریخ جراید و مجلات ایران، جلد اول، ص 105
- ^ آرین‌پور، یحیی، از صبا تا نیما، جلد دوم، ص ۲۳۰