دمیر خان
(تمیر خان-دن يوْل‌لاندیریلمیش)
دمیر خان - تۆرک و آلتای میفوْلوْژیسینده دمیر ایلاهه‌سی. تمور (تیمور) خان اوْلاراق دا بیلینر. مغوللاردا تؤمور خان دئيیرلر. ياغرینی (کۆرک سۆمويو) دمیردندیر. دمیر معدنلرینی، دمیرچی اوْجاقلارینی و دمیرچیلری قوْرويار. دمور خان دمیرچیلری اینسانلارا خیدمت ائتسین دئيه گؤندرمیشدیر. اوْ چێلپاق اللریيله قێزغین دمیری دؤیه بیلیر، اوْنا ایسته‌دیگی شکلی وئره بیلر. دمیرچیلیک صنعتینی اینسانلارا بۇ تانری اؤيرتمیشدیر. سؤز، (تئم/تؤم/دئم/دم) کؤکوندن تؤره‌میشدیر. دمیر دئمکدیر. مغولجادا تؤمور سؤزجويوده عئینی معنانی وئرر. محکملیک، دايانیقلیلیق بیلدیرن بیر کؤکدن تؤره‌میشدیر.
قایناقلار
دَییشدیر- آذربایجان جۆمهۇریتی تۆرکجه‌سی ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Qara oğlanlar»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور. (۲۲ اوْکتوبر ۲۰۱۷ میلادی تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).
- Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) Archived 2022-03-21 at the Wayback Machine.
بیرده باخین
دَییشدیر- قاراش خان: قارانلیق ایلاهه‌سی.
- ماتیر خان: جسارت تانریسی.
- شێنقای خان: قاریشیقلیق ایلاهه‌سی.
- کؤمور خان: شر تانریسی.
- بادیش خان: فلاکت تانریسی.
- ياباش خان: تخریبات ایلاهه‌سی.
- اۇچار خان: خبر تانریسی.
- کئری خان: آرا-پوْزما ایلاهه‌سی.
- آغ اوْغلانلار
- قارا قێزلار
- آغ قێزلار
- قارا اوْغلانلار