عبدالرحیم اؤتکور
عبدالرحیم اؤتکور (اویغور تورکجه‌سی: ئابدۇریهیم ئۆتکۈر) ـ اویغور موْدرن ادبیاتینداکی اؤنملی شخصیت‌لردن بیری، یازیچی و شاعیر.
| عبدالرحیم اؤتکور | |
|---|---|
| آد | عبدالرحیم اؤتکور (اویغور تورکجه‌سی: ئابدۇریهیم ئۆتکۈر) |
| قیسا بیلگی | یازیچی، شاعیر، مۆحقیق |
| دوْغوم تاریخ | ۱۹۲۳ قومول، دوغو تورکیستان |
| اؤلوم تاریخ | ۵ اکیم ۱۹۹۵ ایلینده اورومچی شهری |
| میللیت | اویغور تورکو |
| تحصیل | سینجان بیلیم‌یوردو |
حیاتی
دَییشدیراؤتکور، ۱۹۲۳ ایلینده دوغو تورکیستانین (باشقا آدییلا سینجان اویغور خودمختار بؤلگه‌سی/اویغورستان) قومول منطقه‌سینده دونیایا گؤز آچار، مشهور یازیچی ۵ اکیم ۱۹۹۵ ایلینده اورومچیده دونیایا گؤز یومار.
اؤتکور، ۱۹۴۲ده سینجان اونیوئرسیته‌سیندن مأذون اولاندان سوْنرا، ۱۹۴۹ا قدر آلتای نشریه‌سی ائدیتورو کیمی چالیشیب. اؤتکورون ادبیات آلانینداکی چالیشما و باشاری‌لاری ۱۹۸۰دن سوْنرا باشلانمیشدیر. ۱۹۸۰لاردا چینده یئری گلدیکجه فرهنگی انقلاب آدلاندیریلان، فرهنگی بیر فاجعه‌نین باشا چاتماسی اوْلدو. دوغو تورکیستاندا دا تاریخ، ادبیات و مۆختلیف ساحه‌لرده چالیشمالارین باشلادیلماسینا ایجازه وئریلمیشدیر. بۇ سیرالاردا، اؤتکور، اورومچی‌ده‌کی علوم ایجتیماعی و فلسفه آکادئمیسینده مۆحقیق کیمی ایشه باشلار. اونون تلاشلاریلا، باشقا علم آداملاری اوْلان فعالیتلرین نتیجه سینده، یوسف خاص حاجب بیراخدیغی میراثی، قوتادغو بیلیک، مۆعاصیر اویغور تورکجه‌سینه تحریری منتشر اولور. اوندان علاوه دیوان لغات الترک دا بۇ وسیله ایله خالقین الینه چاتا بیلمیشدی.
اثرلری
دَییشدیرشاعیرین ایلک شعری ۱۹۴۰ ایلیده یاییملانمیشدیر. داها سوْنرا، «تاریم بویلاری» و «اوره‌ک مونگ‌لری» (اورک نغمه‌لری) آدلی شعرلر خالق ایچینده چوْخ یاییملانمیشدی. اصلینده عبدالرحیم اؤتکورون خالق ایجینده داها دا یوکسک مرتبه صاحیب اولماسی و سس قازانماسی، ۱۹۸۲ ده یایینلانان «ایز» رومانی ایله داها سوْنرا ۱۹۹۰لاردا یایینا اولاشان «اویغانغان زمین» (اویانان یئر) (۲جیلد) باشلیقلی رومانی‌نین نتیجه‌سی‌دیر.
۱۹۸۰لی ایللردهف اویغور موْدرن ادبیاتی‌نین یئنی‌دن دوغوشو ساییلیر. بۇ سوره‌جده، یازارلار، شاعیرلر، تاریخچی‌لر چالیشمالارا باشلامیشلار. اؤتکورون هم بیر یازیچی اولماسی، هم ده بیر تاریخ مۆحقیقی اولماسی، اونون ۱۹۱۰ ایللرینده دوغو تورکیستاندا مئیدانا گلن چین حکومتینه قارشی دورمالاری، قلمه آلاراق بیر تاریخسل رومان یازماسینا موفق اولموشدور؛ و ۱۹۱۰ ایللرینده کی قیاملاری دئتایلی بیر شکیلده آنلادان رومان «ایز» یازیلمیشدیر. «ایز» رومانی منتشر اولاندان سوْنرا، خالق ایچینده بؤیوک بیر ایلگی قایناغی اولور و اوخوما ـ یازمایی ایله هرکس بۇ رومانی اوخوموش وضعیته چاتیر. بۇ سببله یازیچی خالق ایچینده بؤیوک بیر اؤلچوده سئویلیر.
۱۹۹۰لی ایللرده، یازار ۱۹۳۰لاردا دوغو تورکیستاندا یاشانان قیاملار و قۇرولان ایلک جومهوریت دوغو تورکیستان ایسلام جومهوریتی (۱۹۳۳–۱۹۳۴)ـون قۇرولماسی و ییخیلماسینی ایچه‌رن (احتوا ائدن) واقعه‌لری قلمه آلان رومانینی یازمیشدیر؛ و خالقین اساس حاقلاری اۆچون آیاغا قالخمیش و موجادیله ائتمیش اوْلدوغونو مجازی آنلامداکی اویغانغان زمین (و یا اویانان تورپاقلار) آدینی رومانینا وئرمیشدیر.[۱]
چاپ اوْلان کیتابلاری
دَییشدیر- «کاشغر گئجه‌سی»، اورومچی: سینجان خالق انتشاراتی، ۱۹۸۰.
- «ایز» ،(رومان) اورومچی: سینجان خالق انتشاراتی، ۱۹۸۵.
- «عؤمور منزیل‌لری»، اورومچی: سینجان گنجلر انتشاراتی، ۱۹۸۵.
- «اویغانغان زمین» (اویانان تورپاقلار) (رومان)
قایناقلار
دَییشدیر- ^ تورکیه تورکجه‌سینده ویکی‌پدیا