واغزالی (رقص)

واغزالی (آتلاندیرما) - آذربایجاندا خالق آراسیندا اساساً "گلین هاواسی" کیمی قبول اولونان رقص.

سؤز آچیمی دَییشدیر

"واغزال" سؤزو اون سککیزینجی عصرده یارانیب. اینگیلیس سؤزو " Vauxhall-un" تؤرمه‌سیدیر. Vaux (اوخونور فوْکس) لندن‌ده پارک و اَیلنجه یئری‌نین یییه‌سینین آدی ایدی. روس دیلینده سؤزونون آنلامی دییشیکلیگه اوغراییر: اَیلنجه یئری → دمیر یوللاریندا گؤزله‌مه زالی^[۱]^[۲]

آنجاق رقصین اؤزو "واغزال" سؤزوندن چوخ داها اوّل اون آلتینجی عصرده یارانیب. اسکی آدی "آتلاندیرما"دیر. قدیم و اورتا چاغ تورکلری آتلی خالقلار اولوبلار، گلینی ده آتلا گتیرردیلر. تویا، الینده فنر اولان قیرخ آتلی (یئنگه) گلردی. ایکی بوش آت ایسه گلین و یئنگه اۆچون گتیریلردی. «واغزالی» هاواسینی چالا-چالا گلینی آتا میندیرردیلر. اونون هر الیندن بیری توتار، باشقا بیریسی ده آتی چکردی.^[۳]

تاریخچه دَییشدیر

هله 16. عصرده آذربایجاندا مسکونلاشمیش قاراقویونلو قبیله‌سینه مخصوص اولموش و "قاراباغین آغیری" آدلاندیریلمیشدیر. عصرلر کئچدیکجه بو رقص شاخه‌لنه‌رک مؤوجودلوغونو ایکی "آستا قاراباغی" و 19. عصرین سونو 20. عصرین اوّلریندن "واغزالی" آدلاری آلتیندا ساخلاماقدادیر. کئچمیشده ایری شهر و قصبه‌لر آراسیندا یگانه موعاصیر نقلیات واسیطه‌سی قاتارلار اولدوغوندان گلینی دیگر شهره واغزالدان همین بو حسرت و سئوینج دولو "قاراباغین آغیری" صدالاری آلتیندا یولا سالارمیشلار کی، سونرالار بو رقص خالق آراسیندا "واغزالی" آدی آلتیندا مشهورلاشمیشدیر. رقصه قولاق آسارکن بو موسیقی‌نین سئوینج و حسرت روحوندان یوغرولدوغونو ظن ائتمک اولار. ائله بیل بیر عاییله اؤولادینی یولا سالیر، دیگری ایسه بیر اؤولادینی قارشیلاییر.

اولا دا بیلر کی، "آتلاندیرما" (واغزالی") رقصی‌نین ملودی‌سی "کیتابی دده قورقوددا" آدی کئچن قوپوزون "یئلتمه" هاواسیندان گلیر.^[۴]"یئلتمه"- یئللندیلمه، هوسلندیرمه، جوشدورما مضمونو وئریر. بو هاوانین گلین کؤچورمه، یاخود دا گلین گرده‌گه سالما مراسیمینده چالیندیغینی گومان ائتمک اولار:

قانتورالی‌یلا قیزی گؤتوروب گردکه قویدیلار. اوزان گلدی، یئلتمه چالدی.^[۵]

رقصین موسیقیسی اینجه و لیریکدیر. رقصین اؤزو اینساندا غئیری ایرادی کؤورک، ظریف حیسّلر اویادان سوزوجو و آلیجی رقص إلمنتلریندن عیبارتدیر.

کئجمیشده بو رقص مشعل و آتش سسلری آلتیندا توی ائوینه و گلین گردگینه قدر موشایت اولوناردی. ایندی نین اؤزونده ده بو رقصین ملودی‌سی آذربایجان تویلاری‌نین رمزی اولاراق قالماقدادیر.