قارای تورکجه‌سی
قارای تورکجه‌سی، قارای دیلی یوخسا قارایجا، تورک دیللری‌نین قیپچاق قولونا باغلی دیلدیر. قیریم تاتار تورکجه‌سینه یاخیندیر. موسوی اینانجینا منسوب بیر تورک قروپو طرفیندن دانیشیلماسی سببی ایله ده باشقا بیر اهمیته مالیکدیر. دانیشانلارینین ساییسی آز اولان قارای تورکجه‌سی، یوخ اولما تهلوکه‌سی آلتیندا اولان تورک یازی دیللریندن بیریدیر.
یاییلما ساحه‌سی
دَییشدیر20 -نجی عصرده هله ده لیتوانیده تراکائی و پانئوئژیس(Panevėžys) بؤلگه‌لرینده، اوکراینین لوک(Luck) و هالیکس(Halicz) بؤلگه‌لرینده و کیریم‌دا بو دیلی دانیشانلار واردیر. تورکیه و صهیونیست ایشغالچی ایسرائیلده هله ده بو دیلی دانیشانلارا راست گلمک اولار.
دانیشانلارین ساییلاری و دیالئکتلری
دَییشدیرسون سووئتلر بیرلیگی دؤنمینده تشکیل اولونان نوفوس ساییمیندا تکجه 2٬602 نفر قالدیغی آنلاشیلان قارای خالقیندان: یالنیز 503 نفر قارای تورکجه‌سینی آنا دیلی اولاراق ایشلتدیگینی، 502 نفر ایکینجی دیل اولاراق دانیشدیغینی بیلدیرمیشدیر.
بوگون بو دیلین یالنیز ایکی دیالئکتی قالمیشدیر: تراکای و گالیت
الیفبا
دَییشدیراورتا عصرلردن بری اؤنملی بیر ادبیات دیلی اولان قارای تورکجه‌سی، عبری الیفباسی ایله یازیلمیش بیرچوخ مکتوبدا راستلانماقدادیر. اؤرنک اولاراق 10 -نجو عصرده اسپانیادا بیر خاخاملیق مدرسه‌سی طلبه‌سینین آنایوردو ورشویا یازدیغی مکتوبلار صاف قارای تورکجه‌سینین ان گؤزل اؤرنکلریندن دیر. بو دیلین دانیشانلاری، 8 -نجی عصرده یهودی‌لیک‌دن گلیشمیش اولان قارایلار جماعتینه باغلیدیرلار. بوگون بالتیک دنیزینین جنوب شرقیینده، شرقی اوروپادا، تورکیه و صهیونیست ایشغالچی ایسرائیلده هله ده بو اینانجا صاحیب اولانلارا راستلانماق اولار.
20- نجی عصرین ایلک یاریسیندا دینی مؤحتواسی اولمایان یازیلار قارای تورکجه‌سینده یازیلمیشدیر: مثلا ورشودا یایینلانان قاراییم آوازی آدلی درگی. آنجاق بوگون بو دیل آرتیق یوخ اولماق عرفه‌سینده‌دیر. لیتوانینین باشکندی ویلینیوس شهری، دیگر شهرلری تراکائی و پانئوئژیس‌ده هله ده قارای تورکجه‌سی دانیشابیلن اینسانلار واردیر. لیتوانیده بوگون توپلام 267 نفر قارای واردیر. آنجاق آرتیق تاپیلابیلن یازیلی منبعلر دینی مؤحتوالی‌دیر.
"قارایجا دانیشماق" آدلی کشتائو (Éva Á. Csató) و داوید ناتان (David Nathan) طرفیندن یایینلانان سون مالتی مدیا سی دی، قارای توپلومونا ایلگیسی اولان تورک دیلچیلر و باشقا دیلچیلره پولسوز پایلانیر.