گؤی گۆنبد توربه‌سی
گؤی گۆنبد توربه‌سی یا گنبد کبود مراغه — ایرانین ماراغا شهرین‌ده، دایروی توربه‌نین یاخینلیغین‌دا یئرلشه‌ن و مؤمنه خاتون توربه‌سینین تأثیری ایله اینشا ائدیلمیش آذربایجان معمارلیغینین ماراق‌لی نومونه‌لرین‌دن بیری.
گؤی گۆنبد ایرانین سککیزبوجاق‌لی پلانی اوْلان قوللواری توربه گلنیینین اؤزوم‌لو بیر تظاهرودور. گؤی گۆنبدین قولله‌سینین پلان-مکان قورولوشو خررقان توربه‌لری ایله بیرتیپ‌لی‌دیر – سککیزوزلو پریزمانین بوجاقلاری باییردا سیلیندریک دایاقلارلا مؤهکملندیریلمیش‌دیر. آنجاق دایاقلاراراسی تیز تاغچالاردا و کارنیزده ایستالاکتیتلردن ایستیفاده ائتمک باخیمین‌دان گؤی گۆنبد مؤمنه خاتون توربه‌سینین آیدین تأثیرینه معروض قالمیش‌دیر. بونونلا بئله ماراغالی معمار اؤز بؤیوک نخچیوان‌لی هموته‌نینی یام‌سیلاماق‌دان اوزاق اوْلموش‌دور. مؤمنه خاتون توربه‌سین‌ده اینجه‌لیک، تنته‌نه کلاسیک جدی‌لییه تابع ائدیلدیی حال‌دا، گؤی گۆنبد توربه‌سین‌ده دئکوراتیولیک، بدیعی شوخلوغا اوستونلوک وئریلمیش‌دیر. حتی گؤی گۆنبدین اۆست یازی قورشاغی دا کوفی خطینین داها دئکوراتیو نؤعو ایله یازیلمیش‌دیر.
گؤی گۆنبد توربه‌سینین معمارلیق بزیین‌ده ایکیپلان‌لی چؤللری اوْلان کرپیج ناخیشلارا توش گلینیر. اوندا داها قاباریق ناخیش قورولوشو خصوصی پروفیل‌لی خیردا کرپیجلردن ییغیلمیش‌دیر. بۇ عمومی شبکه‌نین آلتین‌دان کئچه‌ن گیریهلر داها سیخ قورولوش‌لو اوْلوب، دایاز رئلیئف‌لی‌دیر. رئلیئف‌لی ناخیشلارین عمومی یئرلیگی ایسه باتیق گج سطحلردیر. ماراغالی معمار اؤزون‌دن اوولکی آذربایجان معمارلارینین (زنجان‌لی محمددن، نخچیوان‌لی اج‌مییه کیمی) توربه بزیین‌ده ایشلتدیی قدیمی بیر فنددن – توربه‌نین هر اوزونو، حتی کونج دایاقلارینی دا باشقا-باشقا ناخیش قورولوشلاری ایله بزه‌مک‌دن ایمتینا ائتمیش‌دیر. اونون سئچدیی شبکیبنزر ناخیشین چوبوقلاری بوتون اوزلری و دایاق قوللجیکلرینی بیر-بیرینه ساریمیش‌دیر. گؤی گۆنبدین ده پیرامیدال باییر گۆنبزی اوچموش‌دور.
ائل آراسیندا گؤی گۆنبد هولاکو خانین آناسینین توربه‌سی کیمی تانینیر. آنجاق اۆستون‌ده‌کی کیتابه اونون هیجری ۵۹۳–جو ایلده (میلادی ۱۱۹۴)، هولاکو خانین آذربایجاندا ایلخانلارنی یاراتدیغی و ماراغانی بۇ دؤولتین باشکندی اعلان ائتدیی واخت‌دان چوخ اؤنجه تیکیلدیینی بیلدیریر. بیر ده کی، هولاکو خانین اؤزو بوت پرست، آناسی سویور گؤکته‌ن خاتون ایسه مسیحیّت اوْلموش‌دور. توربه‌ننین آدین‌داکی «گؤی» سؤزونون گؤکته‌ن خاتونون آدینین قیسالدیلماسی نتیجه‌سین‌ده یوخ‌سا توربه‌نین فاساد بزیینین رنگینه گؤره یاراندیغی مسئله‌سین‌ده ایسه آراش‌دیرماچیلار داها چوخ ایکینجی واریانتا اوستونلوک وئریرلر. حقیقته‌ن ده قیرمیزی گۆنبددن فرق‌لی اولاراق گؤی گۆنبدین بزیین‌ده کاشی داها بول ایشلدیلمیش، اونون باییر توتومونا، خصوصیله اۆست حیصّه سینه گؤی کولوریت وئرمیش‌دیر.
قالری دَییشدیر
ایستینادلار دَییشدیر