گنجعلی صباحی
گنجعلی صباحی (دوْغوم: ۱۲۸۵ ه.ش دوْندوران آیی مرند، اؤلوم: ۱۳۶۸ ه.ش زوْمار آیی تهران) مرندلی یازیچی. گنجعلی صباحی چاغداش آذربایجان تۆرکجه‌سی‌نین نثری‌نین آتاسی ساییلیر.[۱][۲][۳] گنجعلی صباحی ۷ یاشیندا بۇگۆنکو آذربایجان جۇمهوریتینه کؤچور، گنجه شهرینده اوْرتا مکتبی بیتیردیکدن سوْنرا باکی شهری‌نین دیل و ادبیات دانیشکده‌سینده دوْکتوراسینی آلیر. اوْرتا مکتب مۆدورو و اۇستادی کیمی نئچه واخت چالیشاندان سوْنرا سککیز ایل مۆدتینده سیبریه‌ده سۆرگون کیمی یاشاییر. ۱۳۲۴-جۆ گۆنش ایلینده آذربایجانا قاییدارکن تبریز شهرینده یاشاییر. ساواکین اذیتلری اساسیندا نئچه واخت سۆرگونده یاشایاندان سوْنرا تهران شهرینه کؤچور. حیات فاجعه‌لریندن، قارتال (حیکایه توپلوسو)، شعریمیز زمانلا آدیملاییر و اؤتن گونلریم گنجعلی‌نین یاراتدیغی اثرلردن‌دیر.[۴]
| گنجعلی صباحی | |
|---|---|
 | |
| آد | گنجعلی صباحی |
| قیسا بیلگی | چاغداش آذربایجان تۆرکجه‌سی‌نین نثری‌نین آتاسی |
| دوْغوم تاریخ | ۱۲۸۵ ه.ش دوْندوران مرند |
| اؤلوم تاریخ | ۱۳۶۸ ه.ش زوْمار تهران |
یاشاییش
گنجعلی صباحی ۱۲۸۵-جی گۆنش ایلی‌نین دوْندوران آییندا، "مرند" شهری‌نین یاخینلیغیندا "قانلی داغ" اتگینده یئرلشن "میاب" (میاپ) کندینده دۆنیایا گؤز آچمیشدیر. آتاسی‌نین آدی یونُس اوْلوبدور.[۱]
قۇزئیه کؤچمک
۱۲۹۲-جی گۆنش ایلینده، ۷ یاشیندا ایکن، یوْخسوللوق سیخینتی‌سی تاثیری آلتیندا عاییله‌سی ایله بیرلیکده آرازین قوزئیینه کؤچور و "گده‌بَی" ناحیه‌سینده ساکین اوْلور. گنجعلی‌نین آتاسی گده‌بَی‌ین میس معدنلری‌نین[۳] بیرینده ایشله‌مه‌گه مشغول اوْلور. ۱۹۱۴-جۆ ایلده بیرینجی دۆنیا ساواشی‌نین باشلانماسییلا، گنجعلی‌نین عاییله‌سی ده یاشادیقلاری یئردن شامخور منطقه‌سینه کؤچوب و بۇ بؤلگه‌ده آتاسی ایله بیرلیکده چؤرکچی‌لیک ایشیله مشغول اوْلور.
گنجعلی صباحی ۱۵ یاشیندایکن، آتا ـ آناسی‌نین سؤزونه قۇلوق آساراق، قوْنشولاری‌نین ۱۵ یاشلی قیزی "حبیبه" ایله ائوله‌نیر و چوْخ اۇشاقلی بیر عاییله قورور.
گنجعلی یئددینجی صینیفی بیتیردیکدن سوْنرا، اوْرتا مکتبده تحصیلینی داوام ائتدیرمک اۆچون گنجه شهرینه گئتمه‌لی اوْلور. نهایت ۱۹۲۴-جی ایلده گنجه شهرینده یئنی آچیلمیش عمله فاکولته‌سینه گیریب[۱] و همین شهرده دبیریستانین باشا وورور[۳].
۱۹۲۸-جی ایلده، گنجعلی اوْرتا مکتبی بیتیردیکدن سوْنرا، عالی تحصیللی بیر مۆعلّیم اوْلاراق گده‌بَی‌ـه یوْللانیلیر. اوْ مکتب ایشلری ایله مشغول اوْلان زامان، ایجتیماعی فعالیتلرده ده چالیشیر، گنجعلی تئاتر و صحنه ایشلرینده جیددی چالیشیر و کیچیک اینتیقادی پیئس‌لر یازاراق، تاماشایا قوْیور.
۱۹۲۹-جی ایلده اوْرتا مکتبی بیتیریب، باکی‌دا پداگوژی انیستوتوسونون دیل و ادبیات ریشته‌سینده تحصیل آلیر. سوْنرالار اوْرادا آذربایجان تۆرکجه‌سی و ادبیاتی ساحه‌سینده فعالیت ائده‌رک، حمید آراسلی، دمیرچی‌زاده، محمد راحیم و احمد احمدزاده کیمی تانینمیش علمی و هنری شخصیتلرله بیر کیلاسدا اَیله‌شیر[۱].
۱۹۳۲-جی ایلده باکی بیلیم‌یۇردوندا ادبیات ریشته‌سینده دوْکتوراسینی قورتاریب همین بیلیم‌یورددا تدریس ایله مشغول اولور[۳]. بۇ ایلده گده‌بَی‌ده اوْرتا مکتب مۆدورو اوْلور و بیر ایل بۇ وظیفه‌ده چالیشاندان سوْنرا، شامخوردا مکتب مۆدورو سئچیلیر. گنجعلی‌نین دَیَرلی چالیشمالاری نتیجه‌سینده، معارف شؤعبه‌سی طرفیندن، بۇ مکتب نۇمونه مکتب سئچیلیر.[۱]
قازاغیستاندا سۆرگونلوک دؤنمی
۱۹۳۷-جی ایلی‌نین زوْمار آییندا، شامخور منطقه‌سینده یاشایان کؤچگون‌لرین وضعیتی دَییشیر. سوْوئت وطنداشلیغی پاسپورتو اولمایان شخصلر، خۇصوصییله ایران وطنداشلاری، جمعی صورتده توتولوب، دوْستاغا یوْللانیلیردیلار. گنجعلی ده آتاسییلا بیرلیکده یاخالاناراق گنجه شهرینه گؤنده‌ریلیر.
نهایت ۲۲ آی زینداندان‌دان سونرا، گنجعلی حاقّیندا وئریلمیش قرار اوْنا بیلدیریلیر. اوْ، ۵ ایل عاییله‌سییله بیرلیکده قوزئی قازاغیستانا سۆرگون دۆشه‌رک ۱۹۳۸ اوْکتوبر آیی‌نین ۲۴-نده قازاغیستانین سیبیری‌یه قوْووشان شیمال حیصه‌سینه یوْلا سالینیر.[۱]
گۆنئیه قاییدیش
ایکینجی دۆنیا ساواشی‌نین داوام ائتمه‌سی سببی ایله یارانان قات‌ـ‌قاریشیقلیق وضعیته گؤره، گنجعلی‌نین سۆرگونلوک زامانی ۵ ایلدن ۸ ایله قدر اۇزانیر. نهایت ۱۹۴۵- جی ایل مئی آییندا ایکینجی دۆنیا ساواشی سوْنا چاتیر. ساواشین بیتمه‌سی بۆتون سۆرگونده یاشایانلارا وطنه قاییتماق یوْلو آچیلیر. ۱۹۴۶-جی ایلین ژانویه آییندا، گنجعلی و عاییله‌سی‌نین پاسپورتلاریدا، ویزا ایله بیرگه، اللرینه چاتاندان سوْنرا آوریل آیی‌نین ۱۵-ده باکی‌یا گلیرلر. گنجعلی اوْردا یاشایان تانیش و دوْستلار واسیطه‌سی ایله، گونئی آذربایجاندا باش وئرن حادیثه‌لر و میلّی حوکومتین یارانماسیندان خبردار اوْلور.
یئددی یاشیندا گۆنئیی ترک ائدیب، آرازین اوْتایینا گئدن گنجعلی، نهایت 40 یاشیندا ایکن، آنا وطنه قاییدیر. ۱۳۲۴-جۆ ایلده، میلّی حۇکومت زامانی، تبریز رادیوسونون ادبی بۇراخیلیش قیسمتینده خالق شاعیری بالاش آذراوغلو ایله امکداشلیق ائدیر و تبریز بیلیم‌یوردونون دیل و ادبیات ریشته‌سینده‌ده تدریس ائتمه‌گه باشلاییر.[۱][۵]
۱۳۲۵-جۆ ایل، آذرین ۲۳-ده تۇتولور و مینلرجه آذربایجانلی کیمی ایشکنجه‌یه معروض قالیر. نهایت "مۇهاجیر" و "متجاسر" آدی‌یلا نئچه آی زینداندا قالدیقدان سوْنرا، لوْریستانین بدرآباد منطقه‌سینده یئرلشن "قلعه مظفر"ه سۆرگون ائدیلیر و ایکی ایل اوْرادا یاشاماغا مجبور اوْلور.[۱]
تهرانا کؤچمک
۱۳۲۷-جی ایلده محمدرضا پهلوی عومومی عفو اعلان ائدیر و بئله‌لیکله گنجعلی سۆرگوندن تبریزه قاییدیر. آنجاق اوْدا ظاهیرده عفو اوْلسادا اصلینده چتینلیکله اۆزبه‌اۆز اوْلدو. تبریزده هئچ بیر ایش تاپا بیلمه‌یه‌رک موختلیف ایتّیهاملارلا قارشیلانیر. بۇ دؤزولمز دۇروم بیر یاندان، آغیر ایتقیصادی وضعیت ایسه باشقا بیر یاندان، گنجعلی‌نی تبریزدن کؤچمه‌گه مجبور ائدیر و نهایت ۱۳۲۹-جۇ ایلین یازیندا عاییله‌سیله بیرلیکده، تهرانا کؤچور و قارداشی، آدلیم و گؤرکملی فیلم یؤنتمنی صمد صباحینین یاردیمی ایله ایشه باشلاییر.[۱] گنجعلی صباحی بولود قاراچولو ایله بیرلیکده ۱۵ ایل تجاری بیر شیرکتده ایشله‌ییرلر[۳].
“۲۸ مرداد” کۇدتاسیندان سوْنرا گنجعلی صباحی یئنیدن تعقیبه، آزار–اذیتلره معروض قالاراق بیر چوْخ ایجتیماعی حاقلاریندان محروم اوْلور. بۇ محرومیتلر، سوْنرالار ساواکین تئز- تئز اوْنو سوْرغو-سۇالا چکمه‌سی ایله داها دا آغیر بیر وضعیت یارائدیلیر. بۇ چتین شراییط ۱۳۵۷-جی ایل بهمن انقلابی‌نین غلبه‌سینه قدر اۇزانیر.[۱]
اؤلوم
چاغداش تۆرکجه‌نین دموکراتیک نثری‌نین آتاسی آدیلا آنیلان، اۇستاد گنجعلی صباحی ۱۳۶۸-جی ایل زوْمار آیی‌نین ۱۵-ده، ۸۳ یاشیندایکن تهران شهرینده دۆنیاسینی دَییشیر و ابدیته قوْووشور.[۲][۳]
یارادیجیلیق
گنجعلی صباحینین تهرانداکی یاشاییشیدا چوْخ آغیر اوْلماغا باخمایاراق اوْ اؤز ایجتیماعی و ادبی فعالییتلرینه داوام ائدیر. نفتین میلّی‌لشمه حرکاتی تاثیری آلتیندا، ایراندا سیاسی آتموسفر آچیلیر، گنجعلی بۇ آچیق فضادان یارارلاناراق محمدعلی فرزانه، غلامحسین ساعدی، رضا براهنی، فرهاد ابراهیمی، عزیز محسنی، محمود دستپیش، علینقی کاتبی و احمد صادقی اشرافی (الف. نورانلی) [۶] ایله بیرلیکده آذربایجانلیلار انجومنی و بۇ انجومنین یانیندا " آذربایجان یازیچیلار و شاعیرلر مجلیسی"نی ۱۳۳۱ ایلینده قۇرورلار. گنجعلی تهراندا یاییملانان "بشریت" و "بشیر آینده" گۆنده‌لیکلری و چوْخ تیراژلی "چلنگر" درگیسینده اؤز یازیلارینی یایماغا باشلاییر. گنجعلی‌نین "خائین" آدیندا اوْلان حیکایه‌سی ایلک دفعه چلنگر درگیسی‌نین سوْن اۆچ ساییندا یاییلیر.
۱۳۵۷ بهمن انقیلابیندان سوْنرا، تهراندا قۇرولان "آذربایجان یازیچیلار و شاعیرلر جمعییتی" و " آذربایجان انجمنی"نین یارانماسیندا جیددی ایشتراک ائدیر، "یوْلداش"، "وارلیق"، "اینقیلاب یوْلوندا"، "اۆلکر" و ... مجله‌لرینده اؤز حیکایه و ادبی- تنقیدی یازیلارین یاییر، ادبی محفیللرده بیر آق‌ساققال کیمی چالیشیر، تهراندا یاشایان شاعیرلر و یازیچیلار جمعییتی‌نین اوْرگانی عۇنوانی ایله نشر اوْلونان "گۆنش" مجلله‌سی‌نین بانیسی و آپاریجیلاریندان اوْلور، ایللر بوْیو ایشیق اۆزو گؤرمه‌یَن اثرلرینی چاپا حاضیرلاییر و آذربایجانین مۆختلیف شهرلرینده قۇرولان ادبی مراسیملرده ایشتراک ائدیر.[۱]
یاییملانمیش کیتابلار
- حیات فاجعه لریندن - گنجعلی صباحی، دۆنیا یایین ائوی، تهران۱۳۵۹٫
- قارتال (حیکایه توپلوسو) - گنجعلی صباحی، فرزانه یایین ائوی، تهران ۱۳۵۷٫
- شعریمیز زمانلا آدیملاییر - گنجعلی صباحی، دۆنیا یایین ائوی، تهران ۱۳۶۰٫
- اؤتن گونلریم - گنجعلی صباحی، دۆنیا یایین ائوی، تهران ۱۳۷۲٫[۲][۷]
فارسجایا چئویرمه
اؤتن گونلریم روْمانی اۆچ فرقلی چئویرمن و یایین ائوی واسیطه‌سی ایله فارسجایا چئوریلیبدیر:
- آن روزها، چئویرن: بهزاد هنری، پورشاد یایین ائوی، ۱۳۸۱[۸]
- روزهای سپری شده، چئویرن: پریسا برازنده، اندیشه نو یایین ائوی، ۱۳۸۶[۹][۱۰]
- روزهای سپری شده من، چئویرن: بهروز مطلبزاده، نشر دنیای نو، ۱۳۹۳[۱۱][۱۲]
عکاسلیق
گنجعلی صباحی عکاسلیغا ماراقلی ایمیش. او سیبری، تبریز و تهراندا یاشایان زامانلار بۇ ایشله مشغول اوْلورموش. اوْنون عکاسلیق توکانی ۱۵ ایل مودتینده تبریزده ایشله‌ییرمیش[۳].
گنجعلی صباحی باره ده آراشدیرمالار و آغیرلاما
گنجعلی صباحی باره ده آراشدیرمالار
- متن انعکاسی از زمان و فضا (جامعه شناسی ژرفانگر نثرهای داستانی گنجعلی صباحی)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز، ۱۳۹۱، استاد راهنما: حسین بنی فاطمه، استاد مشاور: مینو امیرقاسمی، دانشجو: توحید راعی دیزج[۱۳][۱۴]
آغیرلاما
اۇستادین دیریلیک زامانیندان پلانلاشمیش آغیرلاما، اوْنون وفاتی ندنی‌ایله باش تۇتمور. نهایت ۱۷/۷/۱۳۸۳ ده تهرانین بهمن مدنیت ساراییندا گنجعلی صباحی آدینا طنطنه‌لی بیر آخشام گئچیریلدی. بۇ مراسم‌ده بیر چوْخ آذربایجان یازیچی، شاعیر، ضیالی، ژۇرنالیست، ادبی درنک و قلم اؤیه‌سی ماراقلا ایشتراک ائدیب اوْ داهی‌نین عزیز خاطیره‌سینی داها عزیرلندیرمیشلر. ساهر، صابر و نباتی ادبی انجومنلری، آذری مجله‌سی و خانه فرزندان آذربایجان بۇ آغیرلامانی قؤرانلارداندیرلار.[۱][۲]
صباحی آدینا قیسا حکایه اؤدولو
۱۳۹۲-جی ایلدن باشلایاراق گنجعلی صباحی آدینا ادبی اؤدول وئریلمکده‌دیر. “ابوذر جعفری” و “آتابای تیکان تپه‌لی” بۇ اؤدولون ایجرایی هئیتی‌نین عضولریندندیرلر. ۱۳۹۴-جۆ ایلده بۇ اؤدول اۆچونجو ایل اوْلاراق کئچیریلیر.[۱۵][۱۶]
قایناقلار
- ^ ۱٫۰۰ ۱٫۰۱ ۱٫۰۲ ۱٫۰۳ ۱٫۰۴ ۱٫۰۵ ۱٫۰۶ ۱٫۰۷ ۱٫۰۸ ۱٫۰۹ ۱٫۱۰ ۱٫۱۱ رضا همراز (۲۹ مرداد ۱۳۹۱). گنجعلی صباحی گونئی آذربایجانین چاغداش نثری نین آتاسی (تورکجه). رضا همرازین رسمی وب‌سایتی. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن ۷ سپتامبر ۲۰۱۵ ده. یوخلانیلیب ۱۱-۰۲-۲۰۱۳.
- ^ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ائلدار موغانلی (۲۱ دی ۱۳۹۰). گنجعلی صباحینین حیات و یارادیجیلیغینا دایر (تورکجه). ایشیق؛ ادبیات و اینجه صنعت سایتی. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن ۷ سپتامبر ۲۰۱۵ ده. یوخلانیلیب ۱۱-۰۲-۲۰۱۳.
- ^ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ۳٫۴ ۳٫۵ ۳٫۶ حسین جوادی (به نقل از ایران نامه) (۷/۴/۱۳۹۴). سرگذشت نـامه‌های آذریها (فارسجا). آذریها. یوخلانیلیب ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۵.
- ^
{{cite book}}: Empty citation (کؤمک) - ^ (فارسجا) تبریز بیلیم‌یوردونون تاریخی. رضا همراز. رضا همرازین رسمی وئب‌سایتی (2012). یوخلانیلیب ۲۰۱۲-۱۰-۰۹.
- ^ ونوس بهنود (دوشنبه ۲۹ مهر ۱۳۹۲). گمنامی اولین داستان نویس اردبیل/ "نورانلی" راوی رازهای زندگی در گنجینه معنوی (فارسجا). خبرگزاری مهر. یوخلانیلیب ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۵.
- ^ 110book.ir. (فارسجا) گنجعلی صباحی. 110book.ir. یوخلانیلیب ۱۱-۰۲-۲۰۱۳.
- ^ معرفی کتاب (فاسجا). کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. یوخلانیلیب ۲۱ سپتامبر۲۰۱۵.
- ^ روزهای سپری شده (فارسجا). پایگاه اطلاع رسانی کتابخانه های ایران. یوخلانیلیب ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۵.
- ^ پریسا عباس زاده برازنده (فارسجا). انتشارات سایه سخن. یوخلانیلیب ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۵.
- ^ آیناز محمدی (۴/۱۰/۱۳۹۳). پیشخوان کتابفروشیها (فارسجا). ایران گۆنده‌لیگی. یوخلانیلیب ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۵.
- ^ روزهای سپری شده من (فارسجا). من و کتاب. یوخلانیلیب ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۵.
- ^ متن انعکاسی از رمان و فضا (جامعه شناسی ژرفانگر نثرهای داستانی گنجعلی صباحی) (فارسجا). ایران داک. یوخلانیلیب ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۵.
- ^ پایان نامه نین قیساسی (فارسجا):نتیجه به دست آمده نشان داد که داستان «قارتال» روند مهاجرفرستی و افول جمعیتی، افول اقتصادی و صنعتی، فرار سرمایه و روند واپس گرایی فرهنگی در جامعه مورد بررسی را نشان می دهد. داستان های «ئوز آرامیزدا قالسین» و «قوجالیقدا یورقالیق» فروپاشی ارزش های سنتی تعدد زوجات و نظام فرهنگی – اجتماعی حامی اش را تصویر کرده است. داستان «آنا قلبی» نشانگر تحول در بینش زنان شهری و بالا رفتن حس مسئولیت پذیری شان در اداره زندگی خانوادگی و ایفای نقش های اجتماعی است. «گول دسته سی» انتقادی است از نظام ارباب – رعیتی و روابط اجتماعی حاکم بر آن. «عارسیز غافار» فروپاشی سیستم تجارت سنتی داخلی و قدرت گیری بورژوازی کمپرادور در کشور را مورد توجه قرار می دهد. در کنار این موضوع فروپاشی نظام ارباب – رعیتی و دیوانسالاری سنتی را نیز تصویر کرده است. در نهایت «کئفلی» سر در گمی بوروکراسی جدید در اداره امور جامعه را تصویر کرده است. در نهایت جهان نگری نویسنده در داستان هایش، جهان نگری انتقاد از وضع موجود است. ساختار معنادار موجود در داستان ها «افول مضاعف» جامعه و ساختار اقتصادی – فرهنگی است. در شئون مۆختلیف جامعه نیز این همخوانی ساختاری با توجه به مدارک و شواهد موجود است. یعنی «افول مضاعف» در بطن خود جامعه نیز وجود دارد.
- ^ ایشیق سایتی (۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۲). “صباحي” ايلليك اؤيكو اؤدولو(بيرينجي ايل-1392) (تۆرکجه). ایشیق سایتی. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن ۸ اوْکتوبر ۲۰۱۵ ده. یوخلانیلیب ۸ اوْکتوبر ۲۰۱۵.
- ^ حامید مورسلی (مهر ۲, ۱۳۹۴). صباحی قیسا حئکایه اؤدولو (تۆرکجه). بیلیم سسی. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن ۸ اوْکتوبر ۲۰۱۵ ده. یوخلانیلیب ۸ اوْکتوبر ۲۰۱۵.