سکته
سکته (اینگیلیسجه: Stroke)، بیر نووع ساغلیق دورومو دور . سکته نین اصل ده ایکی نؤوع دا دیر: ایشیمیک، قان آخینماسینین یوخلوغوندان و قان آخینماسیندان دوشن قان آخین. هر ایکیسي ده بئیینین بعضی بؤلگه لرینین دوزگون ایشله مه سینی ایسته ییر. سکته نین علامتلرینده، بدنین بیر طرفینه حرکت و یا حیس ائتمه ایمکانلیغی، درک و یا دانیشیقدا اولان چتینلری، باش چئوریشی و یا بیر طرفه گؤره بیلمه سینی دخیل اولا بیلر. سیلیکون باشلادیغیندان سونرا علامتلر و علامتلر چوخ واخت گؤرونه جک. اگر علامتلر بیر یا ایکي ساعاتدان آز داوام ائدیرسه، سکم کئچمیش ایشیمیک حمله دیر (TIA) ، یا دا مینی سکم آدلانیر. قان آخماسی دا آغری باش آغریسی ایله باغلی اولا بیلر. سکته علامتلري دایم اولا بیلر. اوزون مودّتده اولان komplikاتلارا نیومونیا و مثانه نین کونترول ائتمه سی دخیل اولا بیلر.[۵][۵][۳][۳][۳][۵][۳]
| سکته | |
|---|---|
| آیری دیللر | Cerebrovascular accident (CVA), cerebrovascular insult (CVI), brain attack |
 | |
| CT scan of the brain showing a prior right-sided ischemic stroke from blockage of an artery. Changes on a CT may not be visible early on.[۱] | |
| ایختیصاص | نورولوژی, Stroke medicine |
| علامتلر | Inability to move or feel on one side of the body, problems understanding or speaking, dizziness, loss of vision to one side[۲][۳] |
| عاریضه‌لر | Persistent vegetative state[۴] |
| سببلری | Ischemic (blockage) and hemorrhagic (bleeding)[۵] |
| ریسک فاکتورلاری | Age,[۶] High blood pressure, tobacco smoking, کؤکلوک, high blood cholesterol, دیابت, previous TIA, end-stage kidney disease, atrial fibrillation[۲][۷][۸] |
| تشخیص اوصولو | Based on symptoms with medical imaging typically used to rule out bleeding[۹][۱۰] |
| اوخشار شرطلر | Low blood sugar[۹] |
| موعالیجه | Based on the type[۲] |
| پیش‌بینی | Average life expectancy 1 year[۲] |
| سیخیلیق | 42.4 million (2015)[۱۱] |
| اؤلوملر | 6.3 million (2015)[۱۲] |
سکته نین اساس خطر فاکتورو یوخاری قان فیشاریدیر. توتون توتماق، کؤکلو، خوندا کولسترولون چوخلوغونو، دیابتی آلتی، اؤتن TIA، آخیر مرحله ده اولان گورجوما و آتریال فبریلاسیون دا خطر فاکتورلاریدیر. ایشیمیک سکته لر معمولاً قان داماری نین قیرغیشلاشیندان اولور، آمما داها آز دا چوخ عام ندنی وار.[۷] قان آخماق، یا دا دیرک بئیینین، یا دا بئیین مبرنالارینین آراسینداکی بوشلوقدا قان آخماسیندان باش وئریر. قان تؤکولمه سی آغری نین سینماغین آنوريزماسیندان گلیر. تشخيص عادي اولاراق فيزيکي معائناتين اساسيندا و CT يا MRI سکن سيراسيندان معاون اولور. CT scan قان تؤکمک ایستیفاده ائتمه یه بیله بیلر، آمما لازیم اولماز کی، ایسکمیا، کی، ایلکجه CT scan-دا گؤرونمز. دیگر تستلر کیمی الکتروکاردیئوگرام (ECG) و قان معایناتی خطر فاکتورلارینی تعیین و باشقا مومکون ندنی لرین ردّ اولونماسی اوچون کئچیریلیر. قاندا قندین آشاغی اولدوغو دا بونا بنزر علامتلرین ندن اولا بیلر.[۱۳][۱۳][۹][۹]
مخنیفده خطر فاکتورلارین آزالماسی، سورونلاری قاروتید قیسماسی اولانلارین آرتیریالارینی آغریینا آچماق اوچون جراحی و آتریال فبریلاسی اولانلاردا وارفارین و یا باشقا ضد قانقونلاشما دارالاری شامل دیر. ایستیفاده ائتمک اوچون آسپرین و یا استاتینلر توصیه اولونور. سکته یا TIA چوخ واخت عاجل یاردیملار لازیمدیر. اگر ۳- ۴٫۵ ساعاتدا ایسکمیک سکته یئرلشیر، او، قان توتانین شکلینده بیر دوروملا درمان اولونور. بعضي قانلي سلوکلر جراحلي عملدن فايدا تاپير. ائتدیگی فئنكسيونون بیرلشمه سینی چالیشماق اوچون درمان، سئکس ریابئلیتاسي آدلانیر و ایده آل اولاراق سئکس واحدین ده باش وئریر؛ آمما بو، دونیا نین چوخلو ساحه سینده ایستیفاده اولونماز.
۲۰۱۳-جی ایلده ۶٫۹ میلیون نفر ایشمیک سکته یه دوشیب و ۳٫۴ میلیون نفر ده قان آخماسی سکته یه دوشدی. ۲۰۱۵-جی ایلده ۴۲.۴ میلیون نفر سئکورونا دوچار اولوب و هله ده ياشايیرلار. 1990 و 2010 آرتیق هر ایل باش وئرن سکته لرینین سایی توسعه یینلی اؤلکه لرده ۱۰% آزالدی و ایندیکی دؤورده ده ایشله ن اؤلکه لرده ده ۱۰% آرتدی. ۲۰۱۵-جی ایلده، سلوک کورونار آرتیرییا خسته لیکدن سونرا اؤلومون ان چوخ دوغولان ایسه ایلک سبب اولموشدور. ۳.۳ میلیون نفر ایسه ایشمیک سکته دن و ۳.۳ میلیون نفرین خونریزیک سکتهدن اؤلومو باشلاییب. سکس چکن آداملارين ياريسينين ياخينيسي بئر ائلدن آز ياشاييرير. مجموعی اولاراق، 65 یاشدان اوستونلرین اوچده ایکیسي سئکوتا ووروبلار.[۱۲][۱۴]
قایناقلار:
دَییشدیر- ^ Ischaemic stroke (en).
- ^ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ قایناق خطاسی برچسب
<ref>نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نامDonnan2008وارد نشده است - ^ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ۳٫۴ What Are the Signs and Symptoms of a Stroke? (March 26, 2014).
- ^ Martin G (2009). Palliative Care Nursing: Quality Care to the End of Life, Third Edition (in انگلیسی). Springer Publishing Company. p. 290. ISBN 978-0-8261-5792-8. 2017-08-03-ده اوْریجینالدان آرشیولشدیریلیب.
{{cite book}}:|archive-date=/|archive-url=وقت مؤهورونون اۇیغونسوزلوغو (کؤمک) - ^ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ What Is a Stroke? (March 26, 2014).
- ^ Stroke - Causes (24 October 2017).
- ^ ۷٫۰ ۷٫۱ Who Is at Risk for a Stroke? (March 26, 2014).
- ^ قایناق خطاسی برچسب
<ref>نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نامHu2018وارد نشده است - ^ ۹٫۰ ۹٫۱ ۹٫۲ ۹٫۳ How Is a Stroke Diagnosed? (March 26, 2014).
- ^ قایناق خطاسی برچسب
<ref>نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نامAFP2009وارد نشده است - ^ قایناق خطاسی برچسب
<ref>نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نامGBD2015Preوارد نشده است - ^ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ GBD 2015 Mortality and Causes of Death Collaborators (October 2016). "Global, regional, and national life expectancy, all-cause mortality, and cause-specific mortality for 249 causes of death, 1980-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015". The Lancet. 388 (10053): 1459–1544. doi:10.1016/S0140-6736(16)31012-1. PMC 5388903. PMID 27733281.
{{cite journal}}:|author=has generic name (کؤمک) - ^ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ Types of Stroke (March 26, 2014).
- ^ Feigin VL, Forouzanfar MH, Krishnamurthi R, Mensah GA, Connor M, Bennett DA, et al. (January 2014). "Global and regional burden of stroke during 1990-2010: findings from the Global Burden of Disease Study 2010". The Lancet. 383 (9913): 245–54. doi:10.1016/S0140-6736(13)61953-4. PMC 4181600. PMID 24449944.