عرب-اسراییل ساواش‌لاری
عرب-ایسراییل ساواش‌لاری — عرب دؤولت‌لری بیرلیگی (اساساً میصیر، سوریه، اوردون و فیلیسطین) ایله ایسراییل دؤولتی آراسیندا بیر سیرا سیاسی گرگینلیک و حربی ساواش‌لاردیر. چاغداش عرب-ایسراییل ساواش‌لاری‌نین کؤکلری 19-جو عصرین سونلاریندا یارانان صهیونیزم و عرب میلتچی‌لیگینه اساسلانیر. پان‌عرب حرکاتی یهودی‌لر طرفیندن تاریخی وطن آدلاندیریلان اراضینی فیلیسطین عرب‌لرینه مخصوص حساب ائدیر و پان‌ایسلامیست کونتکستده بو توپراق‌لارین موسلمان‌لارا مخصوص اولدوغو گومان ائدیلیر. فیلیسطینلی یهودی‌لر و عرب‌لر آراسیندا ساواش ؛ 20-جی عصرین اوّل‌لرینده نبی موسی قیامی (1920) یافا قیامی، 1929-جو ایلده فیلیسطین قیامی و 1947-جی ایلده بؤیوک بیرینجی وطنداش ساواشینا چئوریلن و 1948-جی ایلده ایسراییل دؤولتی‌نین قورولماسی ایله عرب عوصیانی‌نین بوتون عرب بیرلیگی اؤلکه‌لرینه سیچراماسی ایله مئیدانا چیخدی.
| Arab–Israeli conflict | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 The main parties in the Arab–Israeli conflict | |||||||||
| |||||||||
| دویوشچولر | |||||||||
|
 عرب بیرلیگی
| ||||||||
| باشچیلار و لیدرلر | |||||||||
|
| ||||||||
| تلفاتلار و ایتکیلر | |||||||||
|
≈22,570 military deaths[۳] ≈1,723 civilian deaths[۴] ≈1,050 SLA militiamen deaths[۵] | 91,105 total Arab deaths[۶] | ||||||||
.svg){kind=small}
۱۹۴۸-جی ایل ساواشی دَییشدیر
1947-جی ایل نووامبرین 29-دا بمت فیلیسطین توپراق‌لاری‌نین 56 فایزی‌نین 650 مین نفرلیک یهودی خالقینا، 44 فایزی‌نین ایسه 1 میلیون 300 مین نفرلیک فیلیسطین اهالی‌سینه وئریلمه‌سی و قودسون (اورشلیم) بین‌الخالق ایستاتوسا صاحیب حایل منطقه اولماسی باره‌ده پلانی تصدیقله‌دی. 1948-جی ایل مئی‌ین 14-ده ایسه ایسراییل دؤولتی‌نین یارادیلماسی رسماً اعلان ائدیلدی. هئچ 24 ساعات کئچمه‌میش میصیر، اوردون، سوریه، لوبنان و عراقین اوردولاری اؤلکه‌یه هوجوم ائدیر. 15 آی داوام ائدن دؤیوش‌لرده یئنیجه تشکیل اولونموش، پیس سیلاحلانمیش ایسراییل مودافیعه اوردوسو (TSAHAL) هوجوم‌لاری دفع ائده بیلیر. بوندان سونرا فیلیسطینلی‌لر وطن‌لرینی ترک ائتمگه مجبور اولورلار. 15 مئی 1948-جی ایلده (فیلیسطینلی‌لر بو گونو " نیکبت /النکبة" آدلاندیریر) وطن‌لرینی ترک ائدن فیلیسطینلی‌لرین 2 میلیونو اوردون‌دا، 430 مینی لوبنان‌دا، 790 مینی غربی شرعیّه ده، 1،1 میلیونو غزه‌ده یاشاییر. بمت تهلوکه‌سیزلیک شوراسی‌نین قرارلاری بو فیلیسطینلی‌لرین توپراق‌لارینا قئید-شرط‌‌سیز اولاراق قاییتماق حاقینی تانیییر. 1949-جو ایلده آپاریلان موذاکیره‌لرده یالنیز 100 مین فیلیسطینلی‌نین اؤز توپراق‌لارینا قاییتماق حاقینی تانییان ایسراییل رژیمی سون اولاراق اورتایا "یهودی دؤولتی" آنلاییشینی آتیر. فیلیسطین رهبرلیگی ایسه "یهودی دؤولتی" آنلاییشی‌نین موهاجیرلرین گئری، اؤز توپراق‌لارینا قاییتماق حاقینی پوزدوغونو بیلدیریر. 1949-جو ایلین ایلک آیلاریندا بمت-نین حیمایه‌سی آلتیندا ایسراییل و اونا قارشی دؤیوشن بوتون اؤلکه‌لر (عراق‌دان باشقا) آراسیندا بیرباشا دانیشیق‌لار اولدو، دانیشیق‌لارین گئدیشینده حربی عملیات‌لارین دایاندیریلدیغی آندا قئیده آلینان آتش‌کس خطلری‌نین ساخلانیلماسی حاقیندا راضی‌لیق الده ائدیلدی. نتیجه‌ده ساحیل‌اطرافی دوزنلیک، قالیلیا و بوتون هگِو — ایسراییلین؛ یهودا و سامره بؤلگه‌سی(غرب ساحیل) — اوردونون؛ غزه بؤلگه‌سی — میصیرین ایختیارینا کئچدی، قودس [۷](اورشلیم) ایسه ائله بؤلوندو کی، کؤهنه شهرده داخیل اولماقلا اونون بوتون شرق حیصه‌سی اوردون، غرب حیصه‌سی ایسه ایسراییله وئریلدی. بئله‌لیکله، ایسراییل 1947-جی ایل بمت-نین 181 نؤمره‌لی قطعنامه‌سینه گؤره اونا قالان ۵۶% فیلیسطین تورپاغینی ۷۸%-ه قدر آرتیردی.
25 ژانویه 1949-جی ایلده 120 نوماینده‌دن عیبارت کنست (ایسراییل مجلیسی) اؤز ایشینه باشلاییر. 1949-جو ایل مئی‌ین 11-ده ایسراییل بمت-نین 59-جو عوضوو اولور. دؤولتین اساساً تشکیل ائدن پرینسیپ — هر بیر یهودی‌نین اؤلکه‌یه گلمک و وطنداشلیق آلماق حوقوقونو تصدیق ائدن "سپه‌لنمیش‌لرین توپلانماسی" پرینسیپی اولور. بو پرینسیپدن چیخیش ائده‌رک ایلک 4 آیدا اساساً اوروپا اؤلکه‌لریندن 50000 کؤچکون گلدی. 1951-جی ایلین سونوندا ایسراییل 687 000 کؤچکون قبول ائدیر (بونلاردان 300000 -ای عرب اؤلکه‌لریندن گلن قاچقین‌لار ایدی)، بونونلا دا اؤلکه‌ده یهودی اهالی‌نین سایی ایکی‌قات آرتیر.[۸]
۱۹۵۶-جی ایل سینا کمپئینی دَییشدیر
بمت-نین تهلوکه سیزلیک شوراسی‌نین 10 آقوست 1951-جی ایل قطعنامه‌سی‌نین عکسینه اولاراق میصیر سوئز کانالینی ایسراییل گمی‌لری و ایسراییله گلن گمی‌لر اوچون باغلاییر؛ تیران بوغازی‌نین موحافیظه‌سی گوجلندیریلدی. سینا یاریم‌آداسی تدریجاً میصیرین گوجلو حربی بازاسینا چئوریلیردی.
1956-جی ایلین اوکتوبروندا میصیر، سوریه و اوردون آراسیندا اوچ‌طرفلی حربی پاکت ایمضالاندیقدان سونرا ایسراییل بونو مؤوجودلوغو اوچون تهلوکه حساب ائدیر. سککیزگونلوک کمپئین گئدیشینده ایسراییل اوردوسو غزه بؤلگه‌سینی و بوتون سینا یاریم‌آداسینی اله کئچیره‌رک سوئز کانالیندان 16 کم شرقه طرف مسافه ده دایاندی. بمت-نین اؤز فؤوق‌العاده قووّه‌لرینی میصیر-ایسراییل سرحدلرینده یئرلشدیره‌جگی قرارینی، هابئله میصیرین ائیلات کؤرفزینده گمیچی‌لیگین آزادلیغینی تأمین ائده‌جگی باره‌ده‌کی تأمیناتینی نظره آلاراق ایسراییل اؤز اوردوسونو مرحله -مرحله (1956-جی ایلین نووامبریندان 1957-جی ایلین مارسینادک) چیخارماغا راضی‌لیق وئردی. تیران بوغازی ایسراییل دونانماسی اوچون آچیلدی، بو دا ایسراییله ایمکان وئردی کی، آسیا و شرقی آفریقا ایله تیجارت علاقه‌لرینی قایدایا سالسین، هابئله ایران کؤرفزیندن نفت ایدخال ائده بیلسین.[۹]
۱۹۶۷-جی ایل (آلتی گونلوک ساواش ) دَییشدیر
میصیر و اوردون اراضی‌لریندن کئچن عرب تررورچولاری‌نین باسقین‌لاری، شیمالی قالیلئیا دا کند تصروفاتی ایله مشغول اولان یاشاییش منطقه‌لری‌نین سوریه توپخاناسی طرفیندن دورمادان آتشه توتولماسی و قونشو عرب دؤولت‌لرینده ایری حربی بازالارین یارادیلماسی تهلوکه‌لی وضعیت یارادیردی. 1967-جی ایلین مئی‌ینده میصیر بمت-نین 1957-جی ایلن توتدوقلاری مؤوقع‌لری ترک ائتمگه مجبور ائده‌رک یئنیدن سینا یاریم‌آداسینا بؤیوک حربی بیرلشمه‌لر یئریتدی، تیران بوغازینی بلوکادایا آلدی و اوردون ایله حربی ایتتیفاق باغلادی. عرب اوردولاری بوتون جبهه‌لردن ایسراییل سرحدلرینه جمعلشدیریلدی.
5 ژوئن سحر، 200 ایسراییل قیریجی، بومباردیمانچی طیاره‌سی میصیر ، اوردون و سوریه قوشون‌لاری‌نین اونون سرحدلری بویو آرتیریلماسیندان سونرا میصیر هاوا بازالارینا هوجوما کئچیر. ایسراییلین گؤندردیگی ساختا رادیو سیقنال‌لارا گؤره میصیرلی‌لر وضعیتدن خبرلری اولمور. بیر نئچه ساعات عرضینده ان بؤیوک و چاغداش هاوا قووّه‌لری محو ائدیلیر.نتیجه‌ده، ایسراییل اوردوسو سینا یاریم‌آداسیندا و غزه بؤلگه‌سینده میصیر اوردوسو ایله اوزلشیر. ایسراییل بمت-دن اوردون شاهی حسینه ساواشدان کناردا قالماقلاری مساژینی وئریر.میصیرین یالانچی مووفّقیتی‌نین خبرینی آلدیقدان سونرا اوردون قوشون‌لاری قودس‌ده‌کی (اورشلیم) بمت موشاهیده‌چی‌لری طرفیندن قرارگاه کیمی ایستیفاده ائدیلن حؤکومت پالاتاسینی اله کئچیرمک اوچون هوجوما کئچیر. اونلار همچنین ایسراییلین قودس‌ده‌کی و تل‌آویو ده‌کی مؤوقع‌لرینی بومبالاماغا باشلاییرلار. عئینی زاماندا، کیچیک سوریه قووّه‌لری شیمالی ایسراییلده بیتکی پلانتاسیاسینا هوجوم ائدیر. ایلک ساعات‌لاردا بیر نئچه سوریه تانکی محو ائدیلیر و سوریه اوردو قرارگاهی خولا وادی‌سینده‌کی شهرلری آتشه توتماغی پلانلاشدیریر. ایسراییل ایسه دیقتینی اوردونا و سوریه هاوا قووّه لری نه یؤنلدیر. آخشاما قدر، اوردونون کیچیک هاوا قووّه لری‌نین چوخو، سوریه طیاره‌لری‌نین 2/3-سی محو ائدیلیر. [۷]
۱۹۷۳-جو ایل ساواشی دَییشدیر
1973-جو ایلده یهودی‌لرین موقدس گونو " یوم کیپور "آ تصادوف ائدن 6 اوکتوبردا میصیر سوئز کانالیندان، سوریه ایسه جولان یوکسکلیک‌لریندن ایسراییله هوجوم ائتدی. ایسراییل و میصیر اول آتش‌کس، سونرا ایسه 1974-جو ایلده صولح موقاویله‌سی ایمضالادی. عئینی ایلده ایسراییل ایله سوریه آراسیندا دا آتش‌کس تأمین اولوندو. بؤلگه‌یه بمت-نین صولح‌مراملی‌لاری یئرلشدیریلدی. بو ساواش نتیجه‌سینده ایسراییل 1979-جو ایلده سینا یاریم‌آداسیندان گئری چکیلمگی قبول ائده‌رک میصیر ایله کمپ دیوید موقاویله‌سینی ایمضالادی. بونونلا دا ایسراییل ایلک دفعه اولاراق بیر عرب دؤولتی ایله صولح موقاویله‌سی باغلامیش اولدو.
اتک یازی‌لار دَییشدیر
- ^ Pollack, Kenneth, M. (2002), Arabs at War: Military Effectiveness, University of Nebraska Press, pp. 93–94, 96.
- ^ "Arab-Israeli wars". Encyclopædia Britannica.
- ^ Memorial Day / 24,293 fallen soldiers, terror victims since Israel was born. Haaretz. Retrieved on 28 July 2014.
- ^ Memorial Day / 24,293 fallen soldiers, terror victims since Israel was born. Haaretz Retrieved on 28 July 2014.
- ^ Hamzeh, Ahmad Nizar (1 January 2004). In The Path Of Hizbullah. Syracuse University Press. ISBN 9780815630531 – via Google Books.
- ^ Total Casualties, Arab-Israeli Conflict. Jewish Virtual Library.
- ^ ۷٫۰ ۷٫۱ Resolution 181: The Partition Resolution of 29 November 1947 (ing.)
- ^ "Yaxın və Orta Şərq ölkələrinin İqtisadi və Sosial coğrafiyası" (PDF).
- ^ ایسراییل خارجی ایشلر وزیرلیگی رسمی سایتی