اردبیل اوستانی
اردبیل اوستانی، ایران مملکتینین اوستانلاریندان دیر کی ایرانین شؤمال غربیسینده(کوزی-باتی دا) قرار تاپیپ دیر. اردبیل اوستانینین مرکزی اردبیل شهری دیر کی ایرانین آذربایجان منطقسینده یئرلشیبدیر.[۳] اردبیل اوستانی شرق طرفیندن گیلان اوستانینا، شومال و شومال شرقی طرفیندن آذربایجان جومهوریتینن، غرب طرفیندن آذربایجان شرقی اوستانینان و جنوب طرفیندن زنجان اوستانینا باغلی مرزی وار.[۴]
اردبیل اوستانی
استان اردبیل | |
|---|---|
 | |
 | |
| موختصاتلار: 38°15′05″N 48°17′50″E / 38.2514°N 48.2973°Eموختصات: 38°15′05″N 48°17′50″E / 38.2514°N 48.2973°E | |
| اؤلکه |  ایران |
| منطقه | ۳ (آذربایجان) |
| قۇرولوش | ۱۹۹۳ |
| اوستان مرکزی | اردبیل |
| بؤلگه | ۱۲ |
| ایداره | |
| • اوستاندار | حامد عاملی |
| • دینی‌رهبر تمثیلچی‌سی | حسن عاملی |
| اراضی | |
| • جمع | ۱۷٬۸۰۰ km2 (۶٬۹۰۰ sq mi) |
| جمعیت (2016)[۱] | |
| • جمع | ۱٬۲۷۰٬۴۲۰ |
| • سیخلیق | ۷۱/km2 (۱۸۰/sq mi) |
| ساعات قورشاغی | یوتی‌سی +۰۳:۳۰ (ایران) |
| • یای (DST) | یوتی‌سی +۰۴:۳۰ (ایران) |
| اساس دیل(لر) | فارسجا (رسمی، ایداری دیلی) تورکجه (آنادیلی) محللی دیللر: تاتجا تالیشجا |
| HDI (۲۰۱۷) | ۰٫۷۵۶[۲] یوخاری (۲۸-جی) |
سوْن دئیشیکلره اساساً اردبیل اوستانیندا ۱۲ بؤلگه، ۳۱ بؤلوم، ۷۵ قصبه، ۱۷۳۹ کند و ۳۱ شهر وار دیر.
جوغرافیا
دَییشدیرساحهسی ۱۸٬۰۰۰ کیلومئتر موربع دیر. اردبیل اوستانینا اردبیل، موغان‌شهر، گئرمی، نیر، سرئین، بیله سووار، خالخال، خیاو، نمین، گیوی و آسلان‌دوز بؤلگه‌سی داخیلدیر.[۵]
اهالی
دَییشدیر۱۳۸۵-اینجی ایلین نۆفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ اوستانین ۱٬۲۲۵٬۳۴۸ نفر اهالی‌سی وارایمیش. اهالی نین ۴۸٫۸٪-ای شهرده، ۵۱٫۱٪-ای کندده یاشاییرلار، قالان حیصه‌سی ایسه کؤچری طایفالاردیر.[۶]
سرحدلر
دَییشدیراردبیل اوستانینین ۴ بؤلگه‌سی آذربایجان جومهوریتی ایله ۲۸۲٫۵ کیلومئتر سرحدی واردیر. آراز و بالهار چای‌لاری همین سرحدین ۱۵۹ کم اوزونلوغونو تشکیل ائدیر. ایکی منطقه‌نین - آسلان دوز و بیله‌سووار کؤمگی ایله بؤلگه آذربایجان جومهوریتی ایله علاقه یارادیر. بئله کی، اردبیل-آستارا یولو حئیراندان کئچیر، اردبیلی رشت، قزوین و تهران ایله بیرلشدیریر.
اردبیل اوستانینین بؤلگه لرینین جوغرافی موقئعی
دَییشدیراردبیلین موختلیف جوغرافی و ایقلیمی شرایطی واردیر. اردبیل اوستانی اساساً داغلیق حیصه دن عیبارتدیر. بؤلگه نی مهشور ساوالان، تالیش و بوزقوش داغلاری ایحاطه ائدیب. اوستانین ان یوکسک زیروه سی نین اوجالیغی ۴۸۱۱ مئتردیر. عومومیتله اردبیل ایرانین ان سویوق اوستانلریندندیر. ایلین ۵–۸ آیی سویوق هاوا اولور. بؤلگه نین ایقلیمی سویوق قیش و سرین یای ایله خاراکتئریزه ائدیلیر. بیله سووار بولگه سی هاماریشدیقدا یئرلشیب. یایی ایستی، قیشی ایسه سابیتدیر. موغان شهر / پارساباد بولگه سی ده هاماریشدیقدا یئرلشیب. اورانین ایقلیمی مولاییم ایستیدیر. موغان بوتون اؤلکه‌ده توسعه ائتمیش کند تصروفاتی و حئیواندارلیقلا تانینیر.
موغان بولگه سی آلچاق و هوندور داغ سیلسیله لری نین آراسیندا یئرلشیر. یایی ایستیدیر، قیشی ایسه مولاییم. خالخال بولگه سی داغلیق زونادیر. قیشی سویوقدور، یایدا هاوالار ثابیتدیر. ایلین ۵ آیی بورادا گوجلو قار و شاختا اولور، بۇ دا ااسالئم-خالخال یولونون تالیش داغلاریندان کئچن یئری نین بۇ دؤورده باغلانماسینا تئز-تئز سبب اولور. خیاو بولگه سی رایونو ساوالان داغی نین قربینده یئرلشیر و داغ اتگی زونانی اهاته ائدیر. قیشی سویوقدور، یایی ایسه مولاییم.
آوروپا ماللاری نین ایرانا گتیریلمه سینده اردبیلین تیجارت مرکزینه چئوریلمه سینه سبب اوْلموشدور. گئرمی بولگه سی بیر آن بویوک داگی wار و اودا (تانگا) عادینان تانینیر.
اردبیلین تاریخی ایندیکی دؤوره ده
دَییشدیرایندیکی دؤورده اردبیل بؤلگه نین ان ایری و مؤهوم شهرلریندن بیریدیر و بورادا چوخلو تاریخی آبیده لر مؤوجوددور، کی اساساً صفویلر دؤورونه آییددیرلر. بوندان باشقا آذربایجان رئسپوبلیکاسینا گئدن اساس اوتوموبیل یولو اردبیلدن کئچیر. زنگین طبیعتی ایله مشهور اوْلان بؤلگه نین اراضیسینده بیر نئچه چایلار و ایستی بولاقلار آخیر. بۇ سببدن اردبیل توریزم مرکزینه چئوریلمیشدیر و بورا هر ایل مینلرله توریستلرین آخینی اولور.
شهرین گؤزل تاریخی آبیده لری، اؤزونه مخصوص معمارلیق عنعنه لری، موقدس مسجیدلری، کیلسه لری، قدیم کؤرپولری اردبیله خوصوصی عظمت وئریر. تیجارت مرکزی اوْلان اردبیل بازاری خوصوصی معمارلیق طرزده تیکیلمیشدیر. بوندان باشقا بؤلگه نین طبیعتی اینسانلاری والئه ائدیر. ساوالان داغی نین اطرافیندا گؤزل تبیی وادیلری، سرئی نین سویوق بولاقلاری توریستلرین ایستیراحتینه یازدا و یایدا یاخشی شرایت یارادیر. شورابیل و نئور گؤللری نین اطرافیندا یارادیلان ایستیراحت زونالاری بین‌الخلق توریزم ستاندارتلارینا اویغوندور. بؤلگه نین آذربایجان جومهوریتی ایله سرحد اولماسی، اردبیلین ایقتیصادیاتینا و توریزم اینفراستروکتورونون اینکیشافینا بؤیوک تکان وئریر.[۷]
- داخمئه سانقی ماغاراسی
اینظیباطی بؤلمه لر
دَییشدیراردبیل اوستانی اردبیل | موغان شهر (پارساباد) | موغان | نیر بولگه سی | بیله سووار بولگه سی | خالخال بولگه سی | خیاو بولگه سی (مشکین شهر) | نمین بولگه سی | گیوی بولگه سی بولگه لرینه شامیل دیر.
اردبیل اوستانینین گؤرمه‌لی یئرلری
دَییشدیراردبیللی شیخ صفی الدین نین مقبره سی• اردبیل بازاری• شوره بیل گؤلو• سرعین ایستی سولاری• آلوارس پیستی• ساوالان داغی• نوئور گؤلو• شوله لر دره سی• قیز قالاسی• تاریخی تپه لر• گیلارلی گولو• فیندیق لیق مئشه سی• حئیران گرده نه سی• آنتروپولوژو موزه سی•
آیریجا باخ
دَییشدیرقایناقلار
دَییشدیر- ^ https://www.amar.org.ir/سرشماری-عمومی-نفوس-و-مسکن/نتایج-سرشماری
- ^ Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab (en).
- ^ "همشهری آنلاین-استان‌های کشور به ۵ منطقه تقسیم شدند (Provinces were divided into 5 regions)" (in fa). 22 June 2014. http://www.hamshahrionline.ir/details/263382/Iran/-provinces.
- ^ گوگل مپی
- ^ http://www.ostan-ar.ir/ Archived 2012-09-07 at the Wayback Machine. اردبیل اوستانینین پورتالی
- ^ ایرانین آمار مرکزی؛ ۱۳۸۵ اینجی ایلین نوفوس سایی‌سی
- ^ http://www.ostan-ar.ir/index.aspx?siteid=1&pageid=912
خاریجی لینکلر
دَییشدیر
- Encyclopedia of Orient About Ardabil Archived 2019-12-31 at the Wayback Machine.
- Ardabil-Iran Carvan Tourism at the Wayback Machine (archived March 29, 2006)
- Ardabil Archived 2007-03-11 at the Wayback Machine. entries in the Encyclopædia Iranica Archived 2006-10-19 at the Wayback Machine.
- site of meshkin shahr at the Wayback Machine (archived July 16, 2008)
- site of khalkhal Archived 2020-03-23 at the Wayback Machine.
- site of ardebil