تورکولوژی
(تورکولوگییا-دن يوْل‌لاندیریلمیش)
تورکولوژی یا تورکلوک‌بیلیمی، تورک خالقلاری و اؤزللیکله تورک دیل و لهجه‌لرییله ایلگی‌له‌نن بیلیم دالی. تورک دیلینی، ادبیات، تاریخ، دین و تورک توپلوملاری‌نین معنوی، مادّی کولتورونو سیستئماتیک شکیلده توپلار و آراشدیریر. گئچمیش و گونوموز تورکجه‌سی و تورک توپلوملاری آنا قونوسونو اولوشدورور. بۇ بیلیمده اوزمانلاشان کیشی‌لره تورکولوق دئییلر.
تاریخچه
دَییشدیر
تورکولوژی باتی‌نین «دوغو» نو اؤیرنمه/ده‌یرلندیرمه چالیشماسی اولان اوریانتالیزم/شرقشنالیق باغلامیندا بیر سیستئماتیک قازانمیشدیر. ایلک تورکولوژی کورسوسو ۱۷۹۵’ده پاریس’ده «ائجولئ دئس لانگواگئس اوریئنتالئس ویوانتئس» دا قورولموشدور. بونو شرقشناسی و تورکولوژی ایله ایلگیلی ائنستیتولر تعقیب ائتمیشدیر. موسکووا’دا (۱۸۱۴) پاریس’ده (۱۸۲۱) و لوندرا’دا (۱۹۰۶) قورولان بۇ تور قورولوشلارین یاییملادیغی چوخ سایی‌دا بیلیم‌سل اثر، درگی، مقاله و بولتن‌لر واردیر.
دونیادا تورکولوژی مرکزلری
دَییشدیرتورکیه دن ائشیگه چوْخ تورکولوژی بؤلوملری واردیر. ۵۷ اولکه‌ده‌کی ۲۲۳ مرکزده آکادمیک تحصیل یانیندا تیجاری و توریستیک هدفلرله ده تورکجه اؤرگتمه گئدیر. تورکیه خاریجینده تورکجه اؤیردیلن مرکز سایی‌لاری بئله‌دیر: آمریکا بیرلشیک دؤولتلری (۲۰)، افغانیستان (۱)، آلمان (۱۳)، آرناووتلوق (۱)، استرالیا (۱)، آذربایجان (۱)، بئلاروس (۶)، بئلژیک (۴)، بوسنا-هئرسئک (۲)، بولغاریستان (۶)، چین خالق جومهوریتی (۲)، دانمارک (۱)، اندونئزی (۲)، ائستونی (۱)، فیلیپینلر (۱)، فنلاند (۲)، فرانسه (۲)، گونئی کوره (۶)، گونئی قیبریس روم بؤلومو (۱)، گورجیستان (۱)، هلند (۳)، عراق (۲)، اینگیلیس (۶)، ایران (۱)، ایسپانیا (۴)، سوئیس (۲)، سوئد (۱)، ایتالیا (۳)، ژاپون (۶)، قزاقیستان(۱)، قیرقیزیستان (۸)، قوزئی قیبریس تورک جومهوریتی (۶)، لیتوانی (۲)، لبنان (۱)، ماجاریستان (۲)، میصیر (۳)، موغولیستان (۱)، مولدووا (۳)، اؤزبکیستان (۱)، پاکیستان (۱)، پولونیا (۲)، رومانی (۸)، روسیه (۱۴)، صربیستان (۱)، سنگاپور (۱)، سوریه (۲)، تایلند (۲)، تایوان (۲)، تورکمنیستان (۱)، اوکراین (۱۳)، اوردون (۴)، یاقوتیستان (۱)، یوگوسلاوی (۱)، یونانیستان (۵). تورکیه خاریجینده ۴۸ اولکه‌ده تورکجه یابانجی دیل اولاراک اوخودولماقدادیر.[۱]
عثمانلی دؤورونده تورکولوژی چالیشمالاری
دَییشدیرتورکیهده تورکولوژی چالیشمالاری شمس‌الدین سامی’نین، احمد وفیق پاشا’نین حتی علی سواوی’نین فردی یازیلارییلا باشلامیشدیر. ایکینجی مشروطیت سونراسیندا اساس اولاراق باتی قایناقلارینی ترجمه ائتمک اساسیندا اولموشدور.
جومهوریّت دؤورونده تورکولوژی چالیشمالاری
دَییشدیرعثمانلینین یوزایللرجه اهمال ائتدی‌یی، اؤنمینی متوجه اولدوغوندا ایسه چوخ گئجه قالدیغی اۆچون باتی مرکزلی چالیشمالاری، قایناق آلدیغی بو بیلیم دالی و عثمانلی مدرسه قورولوشو باغیمسیز تورکیه جومهوریّتی‌نین قورولماسییلا تصفیه ائدیلمیشدیر. بونون یئرینه تولیدائدیجی و مردمی علمی چالیشمالار باشلادیلمیشدیر. تورک تاریخ قورومو و تورک دیل قورومو شخصاً آتاتورک’ون ایسته‌ای و حیمایتی ایله قورولموش، ایستانبول اونیوئرسیته‌سی’نه باغلی اولاراق تورکییات انستیتوسو اولوشدورولموشدور. تورکجه‌نین و تورک کولتورو حاقّیندا، درلمه سؤزلویو، تاراما سؤزلویو، تورکجه سؤزلوک، یازیم قیلاووزو و بونلارا بنزر اثرلر علمی آلانا قازاندیریلمیشدیر.
۲۰۰۰ سونراسی تورکیه ده تورکولوژی
دَییشدیرتورکیهده ۱۰۰ـه یاخین تورک دیلی و ادبیاتی بؤلومونده «تورک دیل‌بیلیمجیسی» عنوانی‌یلا تورکولوق یئتیشدیریلمکده‌دیر.[۲] هر ایل فارغ‌التحصیل اولان مین‌لرجه تورک دیلی و ادبیاتی بؤلومو مأذونو کیشی‌نین تورکلوک بیلیمی یئرینه ادبیاتچی اولاراق نیتئلئندیریلمئسی و بؤلوملرین ده تورکولوژی قونوسوندا بیلینجسیز اولماسی نتیجه‌سینده تورکولوژی آدیندا یئنی بؤلوملر و انستیتولار قورولموشدور.
آمریکادا تورکولوژی
دَییشدیربو آلت باشلیغی گئنیشلندیرماق لازیمدیر. ائلیه بولرسیز علاوه ائتماغیزینان کومک ائدسیز. |
آذربایجان جمهوریتینده تورکولوژی
دَییشدیربو آلت باشلیغی گئنیشلندیرماق لازیمدیر. ائلیه بولرسیز علاوه ائتماغیزینان کومک ائدسیز. |
آلمان‌دا تورکولوژی
دَییشدیربو آلت باشلیغی گئنیشلندیرماق لازیمدیر. ائلیه بولرسیز علاوه ائتماغیزینان کومک ائدسیز. |
بعضی اؤنملی تورکولوقلار
دَییشدیر- آبئل ژان باتیست ماری میشئل پاوئ-دئ-کورتئیل
- آرام هاچاتوروویچ سافراستیان
- آرپآد بئرتا
- آرتامونوو م. (۱۸۹۸–۱۹۷۲) (باستانشناس، تورکولوق، تاریخچی، خزر تدقیقاتلار)
- آرمینیوس وامبئری (۱۸۳۲–۱۹۱۳)
- آروو مارتتی اوکتاویانوس ریاسیانئن
- آریستوو ن. آ. (۱۸۴۷–۱۹۰۳) (شرقشوناس)
- آسموسسئن ژ. پ. (۱۹۲۸–۲۰۰۲) (شرقشوناس مانیچی‌لیگین تاریخچی)
- آصف عباس اوغلی گادژیئو (حاجییف)
- آکیشئو ک .آ. (۱۹۲۴–۲۰۰۳) (باستانشناس، تاریخچی، ایسسیک کورگان تدقیقی)
- آگافانگئل ائفیموویچ کریمسکیی
- آگوپ دیل‌آچار (۱۸۹۵–۱۹۷۹)
- آلبئرت وون لئ جوق (۱۸۶۰–۱۹۳۰)
- آلتای سارسئنوویچ آمانژولوو (رونیفورم یازی)
- آلفرئد هاسانوویچ خالیقوو (۱۹۲۹–۱۹۹۴) (باستانشناس، تاریخچی، تورکولوق)
- آلماز نوریئویچ گارافیئو
- آلئکساندر آدولفوویچ پالمباه
- آلئکساندر پئتروویچ پوجئلوئوسکیی
- آلئکساندر دوبینسکیی
- آلئکساندر کونستانتینوویچ بورووکوو
- آلئکساندر میخایلوویچ شئرباک (۱۹۲۶–۲۰۰۸) (تورکولوق، فیلولوگ]]
- آلئکساندر نیکولائویچ سامویلوویچ (شرقشوناس، تورکولوق) (استالین تبعیدلرینده اؤلدو ۱۸۸۰–۱۹۳۸)
- آلئکساندر نیکولائویچ گارکاوئج
- آناتولی خازانوو
- آنتون اوسیپوویچ موهلینسکیی
- آندراس رونا-تاس
- آندرئاس تیئتزه (۱۹۱۴–۲۰۰۳) (تورکولوق)
- آندرئی پئتروویچ دولزون
- آندرئی نیکولائویچ کونونوو
- آندرئی و. آنوکهین (۱۸۶۷–۱۹۳۱)
- آننا ولادیمیروونا دیبو
- آننه ماری فون گاباین (۱۹۰۱–۱۹۹۳) (تورکولوق، چین‌شناس، دیلچی، اینجه‌سنت تاریخچیسی)
- آنوخین آ. و. (۱۸۶۷–۱۹۳۱) (تورکولوق، قومشناس، قدیم موسیقی اینجه‌صنت)
- آهینژانوو س. م. (۱۹۳۹–۱۹۹۱) (باستانشناس، تاریخچی، تورکولوق)
- آیدا عادیله (۱۹۱۲–۱۹۹۲) (اتروسجولوگی، شرقشوناس)
- ابوالغازی باهادور خان (۱۶۰۵–۱۶۶۴) (تاریخچی، تورکولوق)
- ابوبکر احمدجانوویچ دیوائو
- اتیئننئ دئ لا وایسسیره
- اتیئننئ دئ لا وایسسیره (شرقشوناس، فیلولوق)
- احمد بایتورسینوو
- احمد جفروغلو (۱۸۹۹–۱۹۷۵)
- احمد دمیر (۱۹۱۲–۲۰۰۳)
- احمد نجدت سانچار (۱۹۱۰–۱۹۷۵)
- احمدعلی عسکروویچ عسکروف
- احنف یولداشئو
- ادوارد گیبون
- ادووارد جهاواننئس (۱۸۶۵–۱۹۱۸)
- استاجهووسکی م. (دیلچی، ائتیمولوق)
- استئپان دمیتریئویچ مایناگاشئو
- اسکار رشر
- اکرم چاووشویج (تورکولوق)
- امیر نجیپوویچ نجیب
- انوار ماحمودوویچ کاسیموو
- اوا جساتó
- اوتتو دوننئر (۱۸۳۵–۱۹۰۹)
- اورازاک ایسماگولوو
- اورسولا سپولئر-ستئگئمانن
- اولگا یاکوولئونا پریک
- اولئگ آلئکسئئویچ مودراک
- اومئلیان ایوسیفوویچ پریجاک
- ایرèنئ مالیکوفف (۱۹۱۷–۲۰۰۹)
- ایرینا سئمؤنوونا توروکووا
- ایرینا نئوسکایا
- ایسااک سامویلوویچ کایا
- ایسماگولوو اورازاک (انتروپولوق)
- ایشئنالی آرابائو
- ایقور گئورگیئویچ دوبرودوموو
- اینکیژئکووا-گرئکول، آناستاسییا ایوانوونا
- ائبئرهارد وولفرام (۱۹۰۹–۱۹۸۸) (چین‌شناس، فیلولوق، تورکولوق)
- ائدوارد تریژارسکی
- ائدوارد گیببون (۱۷۳۷–۱۷۹۴)
- ائدهیام راهیموویچ تئنیشئو
- ائردال، مارسئل (دیلچی)
- ائرواند ولادیمیروویچ سئوورتیان
- ائرئن هـ. (۱۹۱۹–۲۰۰۷) (دیلچی، تورکولوق، هونگارولوگیست)
- ائلیزاوئتا ایوانوونا اوبریاتووا
- باتمانوو بیر. آ. (تورکولوق، دیلچی، رونیفورم یازی)
- باجوت ژ. (۱۸۷۷–۱۹۶۵) (شرقشوناس)
- باربارا پودولاک، (تورکولوق، دیلچی)
- باربارا کئللنئر-هئینکئلئ
- باربیه دومنار
- بارفیئلد ت. ژ. (تاریخ، آنتروپولوگییا و سوسیال نظریه)
- بازین لوویس (۱۹۲۰–۲۰۱۱) (چین‌شناس، شرقشوناس)
- بالکیس خلیلوونا کارمیشئوا
- بانگ و. (بانگ کاوپ ژ.و.ژ. کاوپ) (۱۸۶۹–۱۹۳۴) (تورکولوق، دیلچی)
- باهاءالدین اؤگئل (۱۹۲۳–۱۹۸۹) (دیلچیلیک)
- بایجهوروو س. یا. (تورکولوق، دیلچی، رونیفورم یازی)
- بایلئی هـ. و. (۱۸۹۹–۱۹۹۶) (شرقشوناس)
- برئتسجهنئیدئر، ائ. (۱۸۳۳–۱۹۰۱) (چین‌شناس)
- بودبئرگ پ. آ. (بوودبئرگ) (۱۹۰۳–۱۹۷۲) (چین‌شناس، شرقشوناس)
- بوریس آلئکساندروویچ سئرئبرئننیکوو
- بوریس پئتروویچ توکان
- بوسوورته ج. ائ. (شرقشوناس، عربشوناس)
- بیجهورین ن. یا. (۱۷۷۷–۱۸۵۳) (چین‌شناس، شرقشوناس)
- بیدژیئو کهـ. که.-م. (۱۹۳۹–۱۹۹۹) (باستانشناس، تورکولوق)
- بئجکویته ج. (اورال و آلتای آراشدیرمالاری)
- بئرنات مونکاجسی (۱۸۶۰–۱۹۳۷)
- بئرنات مونکاچی (۱۸۶۰–۱۹۳۷) (دیلچی)
- بئرنارد لئوئیس
- بئرنگارد ائدواردوویچ پئتری
- بئکیر وااپوویچ چوبان-زادئ
- بئنزینگ ژ. (۱۹۱۳–۲۰۰۱) (تورک و شیمال آوراسییا دیللری)
- بئنژامین پ. یودین (۱۹۲۸–۱۹۸۳)
- پاللاس پ. س. (۱۷۴۱–۱۸۱۱) (ناتورالیست، قومشناس)
- پاول پئللیوت (۱۸۷۸–۱۹۴۵)
- پل پلیو
- پلاتون میهایلوویچ مئلیورانسکیی
- پلئتنئوا س. آ. (باستانشناس)
- پوپپئ ن. ن. (۱۸۹۷–۱۹۹۱) (دیلچی-آلتایست)
- پوتانین گ. ن. (۱۸۳۵–۱۹۲۰) (ئخپلورئر، تاریخچی)
- پوتوجکی یان (ژان) (۱۷۶۱–۱۸۱۵) (ائتنولوگ، دیلچی، تاریخچی)
- پووجها پ. (مرکزی عاصییا دیلچیلیک)
- پوئجه ه.-ج. (دیلچی)
- پهیلیپ ژوهان تاببئرت (۱۶۷۶–۱۷۴۷)
- پهیلیپ ژوهان وون ستراهلئنبئرگ
- پیتر سایمون پالاس
- پیتئر بئندژامین گولدئن (تاریخچی)
- پئترا کاپپئرت
- پئتئر بئنژامین گولدئن
- پئتئر زیئمئ
- پئللیوت پ. (۱۸۷۸–۱۹۴۵) (چین‌شناس)
- تاتیانا آلئکساندروونا بورووکووا
- ترئمبلای اون. (دیلچیلیک)
- تهومسئن ویلهئلم (۱۸۴۲–۱۹۲۷) (دانمارک دیلچی، اورهون کیتابه‌دن دئجیپهئرئر)
- تیبور حالاسی-کون (۱۹۱۴–۱۹۹۱)
- تینچتیکبئک قدیرمامبئتوویچ چوروتئگین
- تیئسئنهاوسئن، (روس تیزئنگاوزئن بئش. گ. دیلیند) وون، و.]] (۱۸۲۵–۱۹۰۲) (شرقشوناس، نومیسماتیست، باستانشناس)
- تئنیسهئو ائ. ر. (۱۹۲۱–۲۰۰۴) (دیلچی، اورتا عاصییا دیلچیلیک)
- جارتئر واوگهن فیندلئی
- جاستران م. آ. (۱۸۱۳–۱۸۵۲)
- جعفر شوکوروویچ شوکوروف
- جفری لوئیس (ترک‌شناس)
- جلاوس سجهؤنیگ
- جلایری قادیرعلی (یئللوو پاگئس ۱۶۲۰) (تاریخچی)
- جلیل گینییاتوویچ کیئکبائو
- جمال الدین التورکی
- جهاواننئس ائ. (۱۸۶۵–۱۹۱۸) (چین‌شناس)
- جهوکان والیکهانوو (۱۸۳۵–۱۸۶۵)
- جهیا-سهئنگ، فئنگ (ژیاسهئنگ، فئن تسزیا-سهئن، ج.س. فئنگ)
- جئوال کایا
- چوکان چینگیسوویچ والیهانوو (۱۸۳۵–۱۸۶۵) (تورکولوق، اقومشناس، تاریخچی)
- حالاسی-کون تیبور (۱۹۱۴–۱۹۹۱) (تورکولوق)
- حامیت زیوبئیر کوشای
- حسن ائرئن
- حسن بولئنت پاکسوی، (تاریخچی)
- حسین فیض خانوو
- حسین نیهال آتسیز (۱۹۰۵–۱۹۷۵)
- خازانوو آ. (سوسیال آنتروپولوق و ائتنولوق)
- دال، ولادیمیر (۱۸۰۱–۱۸۷۲، روس دیلی لوغتچی)
- داوید ایلیچ رئبی
- درومپپ م. ر. (شرقشوناس، تورکولوق)
- دمیتریی دمیتریئویچ واسیلئو (شرقشناس، تورک رونیفورم سجریپت)
- دوبلهوفئر ائ. (تاریخی دیلچیلیک)
- دولگیه ب. او. (۱۹۰۴–۱۹۷۱) (تاریخچی، قومشناس-سیبیرولوگیست)
- دوننئر او. (۱۸۳۵–۱۹۰۹) (دیلچی)
- دیبو آ. و. (فیلولوق، تورکولوق، دیلچی موقاییسه‌لی)
- دیمیتری کانتئمیروغلو
- دیمیتری کیجیکیس (سیاسی علم)
- دیئتئر ماوئ
- دئ گرووت ژ. ژ. م. (۱۸۵۴–۱۹۲۱) (چین‌شناس)
- دئ گویگنئس (ژوسئپه) (۱۷۲۱–۱۸۰۰) (شرقشوناس)
- ذکی ولیدی توغان (۱۸۹۰–۱۹۷۰) (تاریخچی، تورکولوق، آزادلیق حرکاتینین لیدئری)
- راسانئن مارتتی (ریاسیانئن م)
- راسونیی لاسزلو (۱۸۹۹–۱۹۸۴) (تورکولوق) (ماجاریستان)
- راسووسکی د. آ. (تاریخچی)
- رامستئدت گ. هـ. (۱۸۷۳–۱۹۵۰) (التای دیللریند)
- راوول موتیکا
- رشید رحمتی آرات (۱۹۰۰–۱۹۶۴)
- رنه گروست
- رو، ژان-پول
- روبئرت مانتران (۱۹۱۷–۱۹۹۹)
- ریجهارد ف. هاهن
- ریچارد فرای (فیلولوق، تاریخچی)
- رئمی-گیراود س. (دیلچی)
- رئنا گرووسسئت (۱۸۸۵–۱۹۵۲)
- رئنا گیرارد (۱۹۰۴–۱۹۶۸)
- زاژاجزکووسکی آنانیاسز (۱۹۰۳–۱۹۷۰) (ماجاریستانلی تورکولوق)
- زاکیئو م. (فیلولوق)
- زیئمئ پ. و. هـ. (تورکولوق، دیلچی)
- زئهرئن ائ. (شرقشوناس، باستانشناس)
- زئینئپ کورکماز (زینب قورخماز)، (دیالئکتولوق)
- ژالایری کادیر گالی
- ژان ژاکوب ماریا دئ گرووت (۱۸۵۴–۱۹۲۱)
- ژدانکو ت. (زهدانکو) (قومشناس)
- ژوزسئف تهوری
- ژوسئپه دئ گویگنئس (۱۷۲۱–۱۸۰۰)
- ژوسئف مارکوارت
- ژولیوس کلاپروته (۱۷۸۳–۱۸۳۵)
- ژوهانسون، ل. (تورکولوق)
- ژوهاننئس بئنزینگ (۱۹۱۳–۲۰۰۱)]]
- ژیرینووسکی و. و. (تورکولوق، فیلولوق، پولیتولوق)
- ژئان دئنی
- ژئان-پاول رووخ (۱۹۲۵–۲۰۰۹)
- ژئنس پئتئر لاوت
- سارسئن آمانژولوویچ آمانژولوو
- سارییا فازوللوونا میرژانووا
- سامولین و. (۱۹۱۱–۱۹۷۲؟) (شرقشوناس)
- ساول آبرامزون (۱۹۰۵–۱۹۷۷)
- ساول مئندئلئویچ آبرامزون (۱۹۰۵–۱۹۷۷) (قومشناس)
- ستاروستین س. (۱۹۵۳–۲۰۰۵) (دیلچی، آلتای دیللری فرضییی)
- ستراهلئنبئرگ، وون، پ.ژ. (پهیلیپ ژوهان تاببئرت) (۱۶۷۶–۱۷۴۷)
- سعادت ایسحاقی چاغاتای (۱۹۰۷–۱۹۸۹)
- سمیرنووا او. بیر. (نومیسماتیست)
- سمئت کئنئسبائویچ کئنئسبائو
- سیگموند هئربئرستئین (۱۴۸۶–۱۵۶۶) (تاریخچی، یازیچی، دیپلومات)
- سیئمیئنیئج-گولاس، ائوا (تورکولوق، دیلچی)
- سئرایا مارکوویچ شاپشال
- سئرگی دژیکییا
- سئرگئی ائفیموویچ مالوو (۱۸۸۰–۱۹۵۷) (شرقشوناس، رونیفورم یازی)
- سئرگئی تولستوو (۱۹۰۷–۱۹۷۶) (باستانشناس)
- سئرگئی ژئفیموویتسجه مالوو
- سئرگئی کلژاسجهتورنیژ
- سئرگئی گریگورئویچ کلیاشتورنیی
- سئرگئی مالوو (۱۸۸۰–۱۹۵۷)
- سئمؤن آندرئئویچ نووگورودوو
- سئمیح تئزجان
- سئنیگووا ت. ن. (فینئ آرتس، تورکولوق)
- سئیداکماتوو ک. (تورکولوق، رونیفورم یازی)
- ضیا گؤکالپ (۱۸۸۶–۱۹۲۴) (سوسیولوق)
- طاهیر گاللیاموویچ بایشئو
- طلعت تئکین (آلتای دیللرینده)
- عادیله آیدا (۱۹۱۲–۱۹۹۲)
- عباد حبیب اللهئویچ آلپاروو
- عباس مامئداوغلی گادژیئو (حاجییف)
- عبدالحمید شئرشئنبیئویچ جانیبئکوو
- عبدالرحمان سعادی
- عبدالقادر اینان
- عبدالهادی احدوف (۱۹۲۷–۱۹۸۶) (دیلچیلیک علملری پروفئسسورو، تورکولوق، دیلچی، شرقشوناس)
- علم الدین علی‌بی زاده
- غیاث‌الدین خواندمیر
- فاضیل غریپوویچ ایسهاکوو
- فرانتس آلتهایم
- فرانج آلتهایم (۱۸۹۸–۱۹۷۶) (تاریخچی)
- فرهاد رمضان اوغلی زئینالوو
- فریئدریجه سجهرادئر
- فؤدور ائوگئنئویچ کورش
- فؤدور پاولوویچ گایداروو
- فؤدور دمیتریئویچ آشنین
- فیئلستروپ، فؤدور آرتوروویچ
- فئدوروو-داویدوو گ.آ. (۱۹۳۱–۲۰۰۰) (باستانشناس)
- قاسیم ذاکیروویچ آهمئروو
- قوربان‌علی خالیدی
- کااره گرنبئجه
- کارشیت گ. (۱۹۰۷–۲۰۰۲) (تورکولوق)
- کارل آوگوست ویتتفوگئل (۱۸۹۶–۱۹۸۸) (چین‌شناس، تاریخچی)
- کارل هئینریجه مئنگئس
- کامال مهدی اوغلو عبدالله یئف
- کانتئمیرین د. (جانتئمیر) (۱۶۷۳–۱۷۲۳) (تاریخچی، دیلچی، قومشناس)
- کرادین ن. ن. (انتروپولوق، باستانشناس)
- کریستوفر بئجکویته
- کریم شانییازوویچ شاه‌نیازوف
- کلاپروته ژ. (۱۷۸۳–۱۸۳۵) (شرقشوناس، دیلچی، تاریخچی، قومشناس)
- کلاوس رؤهربورن
- کلاوس کرئیسئر
- کلاوسون گرهارد (۱۸۹۱–۱۹۷۴) (شرقشوناس، تورک دیلی)
- کوائرنئ پ. (تیبئتولوگی، دینلر)
- کوتویجز و. (۱۸۷۲–۱۹۴۴) (شرقشوناس)
- کورات آ. ن. (تاریخچی) (۱۹۰۳–۱۹۷۱)
- کورموسهین بیر. و. (تورکولوق، دیلچی، رونیفورم یازی)
- کونستانتین کوزمیچ یوداهین
- کونئر ن. و. (۱۸۷۷–۱۹۵۵) (۱۷-لانگواگئس پولیقلوت، تورکولوق)
- کیزلاسوو بیر. ل. (تورکولوق، رونیفورم یازی)
- کیمال آکیسهئو (۱۹۲۴–۲۰۰۳)
- کئنئسبای موسائویچ موسائو
- گابدولکهای آکهاتوو (۱۹۲۷–۱۹۸۶)
- گالینا فؤدوروونا بلاگووا
- گرووسسئت ر. (۱۸۸۵–۱۹۵۲)
- گرهارد دوئرفئر (۱۹۲۰–۲۰۰۳) (تورکولوق)
- گوستاف ژوهن رامستئدت (۱۸۷۳–۱۹۵۰)
- قوستاو حالوون (۱۸۹۸–۱۹۵۱)
- قوستاو حالوون (۱۸۹۸–۱۹۵۱)
- گولوبووسکی پ. و. (۱۸۵۷–۱۹۰۷) (تاریخچی)
- گونای کارااغاچ
- گوننار ژاررینگ (۱۹۰۷–۲۰۰۲)
- گیببون ائ. (۱۷۳۷–۱۷۹۴) (تاریخچی)
- گیراود م. ر. (۱۹۰۴–۱۹۶۸) (فیلولوق، تاریخچی)
- گیولا ماسزáروس (۱۸۸۳–۱۹۵۷)
- گیولا نامئته (۱۸۹۰–۱۹۷۶)
- گیؤرگی هازای (تورکولوق، دیلچی)
- گئرارد کلاوسون (۱۸۹۱–۱۹۷۴)
- گئرهارد دوئرفئر (۱۹۲۰–۲۰۰۳)
- گئرهارد فون مئنده
- گئرهاردت فریئدریجه موللئر(میللئر) (۱۷۰۵–۱۷۸۳) (قومشناسییا آتاسی)
- گئنریک یانکووسکیی
- گئنگ سهیم
- گئنگ شیمین 耿世民 (تورکولوق، اویغورولوگیست، مانیجهائانیسم، دیلچی، باستانشناس، تاریخچی)
- گئورگ ژاجوب
- گئوففرئی ل. لئویس
- لارس ژوهانسون
- لازار زاهاروویچ بوداگوو
- لاگاسهوو ب. ر. (جاوجاسولوگی، دیلچیلیک)
- لطیف زالیالئتدینوویچ زالیای
- لوبوتسکی آ (فیلولوق)
- لوویس بازین
- لیو ماو-تسای (لیو گوان-یینگ) (چین‌شناس، تورکولوق)
- لیودمیلا آلئکساندروونا پوکرووسکایا
- لییا سئرگئیئونا لئویتسکایا
- لئ جوق آ. (۱۸۶۰–۱۹۳۰) (باستانشناس، ائخپلورئر)
- لئو (ارسلان) نیکولایئویچ گومیلیوو (۱۹۱۲–۱۹۹۲) (تاریخچی، باستانشناس)
- لئونید پاولوویچ پوتاپوو (۱۹۰۵–۲۰۰۰) (تورکولوق، اقومشناس، ائتنولوق)
- م. آداموویج (ورال دیللری، تورکولوق)
- ماتتهیاس جاستران (۱۸۱۳–۱۸۵۲)
- مارتتی راسانئن (۱۸۹۳–۱۹۷۶)
- مارجئل ائردال
- مارقوارت ژ. (مارکوارت) (۱۸۶۴–۱۹۳۰)
- مارک کیرجهنئر
- مارئک ستاجهووسکی
- ماسزáروس گیولا (۱۸۸۳–۱۹۵۷) (ماجاریستان قومشناس، شرقشوناس، تورکولوق)
- مانفرئد گؤتز
- ماییا ایوانوونا چئرئمیسینا
- مائنجهئن-هئلفئن او. (۱۸۹۴–۱۹۶۹) (آکادئمیسین، چین‌شناس، تاریخچی، مؤلیف، و سیاحی)
- مجگووئرن و. م. (۱۸۹۷–۱۹۶۴) (شرقشوناس)
- محمد فؤاد کوپرولو (۱۸۹۰–۱۹۶۶)
- محمدخان آشرافزیانوویچ فازلوللین
- محمدیئو آ. (نومیزماتیک، شرقشوناس، فیلولوق)
- محمود کاشغری
- موراوجسیک گیولا (۱۸۹۲–۱۹۷۲) (بیزانتینولوگی)
- میخائیل رئینهارد هئسس
- میرزاتای ژولداسبئکوویچ ژولداسبئکوو
- میرفاتیه زاکیئو
- میکهایل آرتامونوو (۱۸۹۸–۱۹۷۲)
- میلان آداموویج
- میهایل ایوانوویچ بورگویاکوو
- مئحمئت اؤلمز
- مئهمئت فوات کؤپرولو (۱۸۹۰–۱۹۶۶)
- نادئژدا پئتروونا دیرئنکووا
- نادئلیائو و. م. (تورکولوق، دیلچی، رونیفورم یازی)
- نازیر تیوریاکولوویچ تیوریاکولوو
- ناسیلوو د. م. (تورکولوق، فیلولوق)
- نامئته گیولا (۱۸۹۰–۱۹۷۶) (تورکولوق، دیلچی)
- نایل والئئویچ بیکبولاتوو
- نجیبه هائرزامانوونا ماکسیوتووا
- نیجهولاس پوپپئ (۱۸۹۷–۱۹۹۱)
- نیعمئت تنالیئویچ ساورانبائو
- نیکلای ایلمینسکی
- نیکولای ایوانوویچ آشمارین
- نیکولای آ. باسکاکوو (۱۹۰۵–۱۹۹۵)
- نیکولای آلئکساندروویچ باسکاکوو (۱۹۰۵–۱۹۹۵) (تورکولوق، دیلچی، ائتنولوق)
- نیکولای کونستانتینوویچ دمیتریئو
- نیکولای م. یادرینتسئو (۱۸۴۲–۱۸۹۴)
- نینئل زئینالوونا گادژیئوا
- واسیلی بارتولد (۱۸۶۹–۱۹۳۰) (شرقشوناس)
- واسیلی رادلوو (۱۸۳۷–۱۹۱۸)
- واسیلیی آلئکسئئویچ بوگورودیجکیی
- واسیلیی واسیلئویچ رادلوفف (۱۸۳۷–۱۹۱۸)
- واسیلیی ولادیمیروویچ کاتارینسکیی
- واسیلیئو د. د.
- والتر هنینگ
- والتهئر هئیسسیگ (۱۹۱۳–۲۰۰۵)
- والتئر برونو هئننینگ (۱۹۰۸–۱۹۶۷)
- والئنتین ایوانوویچ راسسادین
- وانگ گوووئی (王国维، ۱۸۷۷–۱۹۲۷) (چین‌شناس، تاریخچی، فیلولوق)
- واینبئرگ ب. بیر. (باستانشناس، نومیسماتیست)
- ولادیسلاو لیودویگوویچ کوتویچ
- ولادیمیر آلئکساندروویچ گوردلئوسکیی
- ولادیمیر دال (۱۸۰۱–۱۸۷۲)
- ولادیمیر مینورسکی (۱۸۷۷–۱۹۶۶) (شرقشوناس)
- ولادیمیر میهایلوویچ ناسیلوو
- ولادیمیر ولادیمیروویچ وئلیامینوو-زئرنوو (۱۸۳۰–۱۹۰۴) (تورکولوق)
- ولیخانلی ن. م (وه‌لیخانووا) (شرقشوناس)
- وولفگانگ-ائککئهارد سچارلیپپ
- ویرینئیا ستئفانوونا گاربوزووا
- ویکاندئر ستیگ ویکاندئر (۱۹۰۸–۱۹۸۳) (شرقشوناس، دیلچی، ناتیوئ آمئریجان دیلچی)
- ویکتور ماکسیموویچ ژیرمونسکیی
- ویکتور واسیلئویچ رئشئتوو
- ویکتور یاکوولئویچ بوتانائو
- ویللی بانگ-کاوپ (۱۸۶۹–۱۹۳۴)
- ویللیام روبروک (گوگلیئلمو دی، گیلوم دئ، روبروقویس) و]] (سیاهت جا ۱۲۴۸–۱۲۵۲)
- ویلهئلم تهومسئن (۱۸۴۲–۱۹۲۷)
- ویلهئلم رادلوفف
- ویلهئلم لودویگ پئتئر تهومسئن
- هارماتتا ژ. (۱۹۱۷–۲۰۰۴) (دیلچی)
- هارولد والتئر بایلئی (۱۸۹۹–۱۹۹۶)
- هاسان (حسن) بولئنت پاکسوی]]
- هاسهیموتو مانتارو ژ. (۱۹۳۲–۱۹۸۷) (دیلچی، ادبیاتشوناس، چین‌شناس؛ ماندارین جهینئسئ آلتای دیل تأثیری)
- هاممئر-پورگشتال، یوزئف فون
- هامیلتون ژ. ر. (دیلچی، اویغور و چیگیل تدقیقاتلاری)
- هانس-روبئرت روئمئر
- هرلد والتر بیلی
- هولسئوئ آ. ف. پ. (۱۹۱۰–۱۹۹۳) (چین‌شناس)
- هووورته هـ. هـ. (۱۸۴۲–۱۹۲۳) (باستانشناس، تاریخچی)
- هیرته ف. (۱۸۴۵–۱۹۲۷) (چین‌شناس)
- هئنریک ژانکووسکی
- هئننینگ و. ب. (۱۹۰۸–۱۹۶۷)
- هئیسسیگ و. (۱۹۱۳–۲۰۰۵) (مونگولیست)
- یادرینتسئو ن.بئش. (۱۸۴۲–۱۸۹۴) (باستانشناس، تورکولوق، ائخپلورئر)
- یان تادئوش کووالسکیی
- یان ریپکا
- یانوش هارماتا
- یاووز آکپینار
- یودین و. پ. (۱۹۲۸–۱۹۸۳) (شرقشوناسی، تاریخچی، فیلولوق)
- یوریی آلئکسئئویچ زوئو (۱۹۳۲–۲۰۰۶) (چین‌شناس)
- یولییا آرتئمئونا شیبائوا
- یئوگئنی دمیتریئویچ پولیوانوو (۱۸۹۱–۱۹۳۸) (آلتاییست، دیلچیلیک نظریییه‌چی، شرقشوناس، پولیقلوت)
ایرانلی تورکولوقلاردان
دَییشدیرقایناقلار
دَییشدیر