غربی آذربایجان اوستانی

(باتی آذربایجان اوستانی-دن يوْل‌لاندیریلمیش)

غربی آذربایجان اوستانی یوخسا باتی آذربایجان اوستانی (فارسجا: استان آذربایجان غربی) _ ایرانین اوستانلاریندان بیری‌دیر. بۇ اوستان ایرانین شومال‌غرب قیسمتینده یئرلشیبدیر و اورمیه شهری بۇ اوستانین مرکزی‌دیر. غربی آذربایجان اوستانی‌نین اهالیسین عومومیت‌ده آذربایجان تورکلری تشکیل ائدیرلر.[۱۱] تۆرک‌لردن سوْنرا کوردلر اوستانین ایکینجی بؤیوک اتنیک قوروپون تشکیل ائدیرلر، هابئله آشوری‌لر و ارمنیلر ده آزینلیق اولاراق بۇ اوستاندا یاشاییرلار.

غربی آذربایجان اوستانی
باتی آذربایجان اوستانی
غربی آذربایجان اوستانی‌نین بؤلگه‌لری
غربی آذربایجان اوستانی‌نین بؤلگه‌لری
غربی آذربایجان ایران خریطه‌سینده
غربی آذربایجان ایران خریطه‌سینده
موختصاتلار: 37°33′10″N 45°04′33″E / 37.5528°N 45.0759°E / 37.5528; 45.0759موختصات: 37°33′10″N 45°04′33″E / 37.5528°N 45.0759°E / 37.5528; 45.0759
اؤلکه ایران
منطقهآذربایجان
مرکزیاورمیه
بؤلگه‌لر۱۹
ایداره
 • اوستاندارمحمدصادق معتمدیان
 • خبرگان مجلیسین نماینده‌لریسید علی اکبر قریشی، مجتهد شبستری و اصغر دیرباز
 • امام جمعهمهدی قریشی
اراضی
 • جمع۳۷٬۴۳۷ km2 (۱۴٬۴۵۵ sq mi)
جمعیت
 (۲۰۱۶)[۱]
 • جمع۳٬۲۶۵٬۲۱۹
 • سیخلیق۸۷/km2 (۲۳۰/sq mi)
ساعات قورشاغییوتی‌سی ۳:۳۰+ (ایران)
 • یای (DST)یوتی‌سی ۴:۳۰+ (ایران)
دیلفارس دیلی (رسمی دیل)
یایغین دیللر:
آذربایجان تورکجه‌سی[۲][۳][۴][۵]
کورد دیللری[۶][۷][۸][۹]

آزینلیق دیللر:
آشور دیلی
ارمنی دیلی
HDI (2017)0.758[۱۰]
high · 26th

جوغرافیایی قونوم دَییشدیر

باتی آذربایجان اوستانی ایرانین شومال‌غرب قیسمتینده و آذربایجان منطقه‌سینده یئرلشیبدیر. بۇ اوستان قوزئی‌دن آذربایجان جمهوریتی و تورکیه ایله، دوغودان دوغو آذربایجان اوستانی و زنگان اوستانی ایله، گونئی‌دن کوردوستان اوستانی و باتی‌دان عراق و تورکیه جمهوریتی ایله قونشودور.

ایداری بؤلونوش دَییشدیر

 
باغچا جوق تاریخی موزه و عمارتی

باتی آذربایجان اوستانی ۱۹ بؤلگه و ۳۵ شهردن عبارت‌دیر.

اهالی دَییشدیر

باتی آذربایجان اوستانی، ۱۳۸۵-جی ایلین نفوس سایی‌سیندا ۲٬۸۷۳٬۴۵۹ نفر اهالی‌سی وارایمیش.[۱۲]

اتنیک و دیل دَییشدیر

باتی آذربایجان اوستانی‌نین اهالیسی اکثراً تورک دورلر و آذربایجان تورکجه‌سینده دانیشیرلار،[۱۳][۱۴] تورکلردن سونرا کوردلر اوستانین ایکینجی بؤیوک اتنیک قوروپون تشکیل ائدیرلر. بو اوستاندا یاشایان کوردلر اکثراً سوران کوردجه‌سینده و کورمانج کوردجه‌سینده دانیشیرلار. غربی آذربایجان اوستانیندا تورکلر اوستانین شومال، مرکز، شرق و جنوب‌شرق قیسمتلرینده اکثریتده‌دیرلر، و کوردلر اوستانین جنوب و جنوب‌غرب قیسمتلرینده اکثریتده‌دیرلر و اوستانین شومال‌غرب قیسمتلرینده ده داغینیق شکیلده یاشاییرلار. تورکلر و کوردلردن سونرا، فارسلار، آشور‌لار، ارمنیلر و باشقا اتنیکلرده آزینلیق اولاراق بو اوستاندا یاشاییرلار.

غربی آذربایجان اوستانی‌نین اتنیک ترکیبی ۲۰۱۲–جی میلادی ایلینده[۱۵]
اتنیک فاییز
تورک
۷۶٫۲%
کورد
۲۱٫۷%
فارس
۱٫۴۲%
دیگر
۰٫۳۸%
جاوابسیز
۰٫۳%

۱۳۳۰–جی هیجری شمسی ایلین مهر آییندا چاپ اولان «فرهنگ جغرافیائی ایران (آبادیها)» کیتابی‌نین دؤردونجو جیلدینده کی آذربایجان اوستانلارینا مخصوص‌دور، و «انتشارات سازمان جغرافیایی کشور» و «انتشارات دایره جغرافیائی ستاد ارتش» طرفیندن نشر اولوبدور، غربی آذربایجان اوستانی‌نین هر بیر شهرلری‌نین اساس دیلی، دینی و مذهبی آشاغیداکی جدول کیمی قئید اولونوب:[۱۶]

ردیف شهرین آدی بؤلگه دیل مذهب قایناقدا یازیلان آد
۱ آواجیق چالدیران آذربایجان تورکجه‌سی شیعه کلیساکندی
۲ اورمیه اورمیه تورکجه
(اکثریت: آذربایجان تورکجه‌سی[۱۷][۱۸]؛ اقلیت: کورمانج کوردجه‌سی، آشوری دیلی و ارمنی دیلی[۱۹][۲۰][۲۱])
-
(اکثریت: شیعه؛ اقلیت: سونی و مسیحی[۲۲][۲۳])
رضائیه
۳ اوشنویه اوشنویه کوردجه سونی -
۴ ایواوغلی خوی آذربایجان تورکجه‌سی شیعه -
۵ باروق باروق آذربایجان تورکجه‌سی شیعه -
۶ بازرگان ماکی آذربایجان تورکجه‌سی شیعه -
۷ بوکان بوکان سوران کوردجه‌سی و آذربایجان تورکجه‌سی
(بوکان اهالیسی‌نین اساس دیللری سورانی کوردجه‌سیدیر، آنجاق قوشاچای شهرینه یاخین اولدوقلاری اوچون بوکان اهالیسی آذربایجان تورکجه‌سینی ده باجاریرلار.[۲۴])
سونی و شیعه
(شیعه‌لر آزینلیقدادیرلار.[۲۴])
-
۸ پولدشت پولدشت آذربایجان تورکجه‌سی شیعه -
۹ پیرانشهر پیرانشهر سوران کوردجه‌سی سونی پیران
۱۰ تازه‌شهر سالماس آذربایجان تورکجه‌سی شیعه -
۱۱ تکاب تکاب آذربایجان تورکجه‌سی شیعه -
۱۲ چهاربورج چهاربورج آذربایجان تورکجه‌سی شیعه -
۱۳ خلیفان مهاباد سوران کوردجه‌سی سونی -
۱۴ خوی خوی آذربایجان تورکجه‌سی شیعه -
۱۵ دیزه‌دیز خوی آذربایجان تورکجه‌سی شیعه دیزج
۱۶ ربط ساری‌داش سوران کوردجه‌سی سونی -
۱۷ زرآباد خوی آذربایجان تورکجه‌سی شیعه زورآباد
۱۸ ساری‌داش ساری‌داش سوران کوردجه‌سی
(آزینلیق اولاراق آذربایجان تورکجه‌سی)
سونی -
۱۹ سرو اورمیه آذربایجان تورکجه‌سی[۲۵] و کورمانج کوردجه‌سی سونی -
۲۰ سالماس سالماس آذربایجان تورکجه‌سی
و نئچه عائیله آشوری دیلی
شیعه
و نئچه عائیله مسیحی
شاهپور
۲۱ سیلوانا اورمیه کورمانج کوردجه‌سی سونی سلوانا
۲۲ سیمینه بوکان سوران کوردجه‌سی سونی قره‌موسالی
۲۳ سیه‌چشمه چالدیران آذربایجان تورکجه‌سی شیعه -
۲۴ شاهین‌دژ شاهین‌دژ آذربایجان تورکجه‌سی
(آزینلیق اولاراق کورد دیللری)
شیعه -
۲۵ شوط شوط آذربایجان تورکجه‌سی شیعه -
۲۶ فیرورق خوی آذربایجان تورکجه‌سی شیعه پره
۲۷ قره‌ضیاءالدین چایپارا آذربایجان تورکجه‌سی شیعه -
۲۸ قوطور خوی کورمانج کوردجه‌سی سونی -
۲۹ قوشچی اورمیه آذربایجان تورکجه‌سی شیعه و سونی -
۳۰ کشاورز شاهین‌دژ آذربایجان تورکجه‌سی شیعه کشاور
۳۱ لاجان پیرانشهر سوران کوردجه‌سی سونی -
۳۲ گؤک‌تپه مهاباد سوران کوردجه‌سی سونی -
۳۳ ماکی ماکی آذربایجان تورکجه‌سی شیعه -
۳۴ محمدیار نقده آذربایجان تورکجه‌سی شیعه -
۳۵ محمودآباد شاهین‌دژ سوران کوردجه‌سی سونی -
۳۶ مرگنلر شوط آذربایجان تورکجه‌سی شیعه و علی‌اللهی مرگن‌های جبرائیل، قدیم، وسط
۳۷ مهاباد مهاباد سوران کوردجه‌سی سونی -
۳۸ قوشاچای قوشاچای آذربایجان تورکجه‌سی شیعه -
۳۹ یوخاری نازیک پولدشت آذربایجان تورکجه‌سی شیعه نازیک
۴۰ نالوس اوشنویه سوران کوردجه‌سی سونی -
۴۱ نقده نقده آذربایجان تورکجه‌سی، سوران کوردجه‌سی، عیبری و آشوری دیلی شیعه، سونی، یهودی و مسیحی -
۴۲ نلاس ساری‌داش سوران کوردجه‌سی سونی نالاس
۴۳ نوشین‌شهر اورمیه آذربایجان تورکجه‌سی و آشوری دیلی شیعه و مسیحی نازلو
۴۴ یولاگلدی شوط آذربایجان تورکجه‌سی شیعه یوله‌گلدی
۴۵ میرآباد ساری‌داش سوران کوردجه‌سی سونی -

فرهنگ دَییشدیر

بیرده باخ دَییشدیر

قایناقلار دَییشدیر

  1. ^ Selected Findings of National Population and Housing Census 2011. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2013-05-31. یوْخلانیلیب2015-09-11.
  2. ^ "Geography: Turkic-speaking Groups" Iran: A Country Study, Federal Research Division, Library of Congress, (2008)
  3. ^ Minahan, James (2002) Encyclopedia of the Stateless Nations: S-Z (Volume 4 of Encyclopedia of the Stateless Nations: Ethnic and National Groups Around the World) Greenwood Publishing Group, Westport, Connecticut, page 1765, آی‌اس‌بی‌ان 978-0-313-32384-3
  4. ^ Price, Glanville (editor) (2000) Encyclopedia of the languages of Europe Wiley-Blackwell, Oxford, England, page 21, آی‌اس‌بی‌ان 978-0-631-22039-8
  5. ^ Shaffer, Brenda (2002) Borders and brethren: Iran and the challenge of Azarbaijani identity, MIT Press, Cambridge, Massachusetts, page 1, آی‌اس‌بی‌ان 978-0-262-69277-9
  6. ^ گنجینه ای بنام آذربایجانغربی Archived 2018-09-30 at the Wayback Machine. - سازمان تعزیرات حکومتی (The government suspended) Farsi
  7. ^ معرفی آذربایجان غربی - پورتال جامع آذربایجان غربی (Farsi & English)
  8. ^ آذربایجان غربی ؛ رنگین کمان اقوام و اقلیت‌ها در مسیر توسعه[دائمی اولو باغلانتیلی] - مهر نیوز Mehr News (Farsi)
  9. ^ گردشگری استان Archived 2011-12-23 at the Wayback Machine. - سازمان نظام کاردانی ساختمان استان آذربایجان غربی (Farsi)
  10. ^ Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab (en).
  11. ^ https://iranicaonline.org/articles/azerbaijan-viii
  12. ^ WWW.amar.sci.org ایرانین آمار مرکزی، 1385 اینجی ایلین نوفوس سایی سی
  13. ^ دکتر م پناهایان، مجموعه ای در چهار جلد به نام " فرهنگ جغرافیای ملی ترکان ایران زمین " سال 1351
  14. ^ 307سیری در تاریخ زبان ولهجه های ترکی , دکتر جواد هئیت- چاپ سوم , سال1380,ص
  15. ^ General Culture Council of Islamic Republic of Iran for West Azerbaijan province: فهرست نویسی پیش از انتشار کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران * شماره کتابشناسه ملّی:۲۸۹۰۶۹۰ *عنوان و نام پدیدآورنده:طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:گزارش‌های پیشرفت طرح‌ها وکلان شهرها/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس *بهاء:۱۰۰۰۰۰ ریال-شابک:۷-۶۸-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۵ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)*یادداشت:عنوان دیگر:طرح و بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی) سال ۱۳۸۹ *توصیفگر:شاخص‌های غیرثبتی+شاخص‌های فرهنگی+گزارش‌های پیشرفت طرح‌ها و کلان‌شهرها *توصیفگر:ایران ۳۸۶۲۸۹ *تهران۱۹۹۰۶۶ /مشهد۲۹۲۳۴۱ /اصفهان ۱۷۰۰۱۷/تبریز۱۸۴۸۱/کرج ۲۷۸۲۵۲/شیراز۲۵۱۷۰۳/اهواز۱۷۶۴۰۳/قم۲۷۰۸۷۷ *شناسنامه افزوده:واعظی، منصور، ۱۳۳۳–۷۳۵۰۶۸ *شناسنامه افزوده:شرکت پژوهشگران خبره پارس /شورای فرهنگ عمومی *مرکز پخش:خیابان ولیعصر، زرتشت غربی، خیابان کامبیز، بخش طباطبایی رفیعی، پلاک۱۸، تلفن:۷–۸۸۹۷۸۴۱۵ *لیتوگرافی، چاپ وصحافی:سازمان چاپ و انتشارات اوقاف، (German)Titel: Der Plan um Untersuchungen und Auswertungen der Indikatoren der generellen Kultur des Landes, آی‌اس‌بی‌ان 978-600-6627-68-7, Jahr der Veröffentlichung: 2012, Verlag: Ketabe Nashr |language=Persian
  16. ^ رزم‌آرا، حاجعلی (۱۳۳۰)، فرهنگ جغرافیائی ایران (آبادیها)؛ جلد ۴: استان ۳ و ۴ آذربایجان، تهران: انتشارات سازمان جغرافیایی کشور، انتشارات دایره جغرافیائی ستاد ارتش.
  17. ^ Doerfer، AZERBAIJAN viii. Azeri Turkish.
  18. ^ Orumiyeh - LookLex Encyclopaedia.
  19. ^ ، Orūmīyeh.
  20. ^ Kjeilen، Orumiyeh.
  21. ^ http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/4884
  22. ^ ارومیه سرزمین تفاهم و همزیستی مسالمت‌آمیز. شهرداری ارومیه. یوخلانیلیب ۲۱ دسامبر ۲۰۱۳.
  23. ^ ، Orūmīyeh.
  24. ^ ۲۴٫۰ ۲۴٫۱ آشنایی با استان آذربایجان غربی. همشری آنلاین (۱۹ فروردین ۱۳۸۶).
  25. ^ https://intoday.ir/introducing-city-sarv/

خاریجی لینکلر دَییشدیر

ویکی‌آمباردا غربی آذربایجان اوستانی ایله مربوط فایل وار.

اتک‌یازی دَییشدیر