سولدوز
نقده یا سولدوز شهری، سولدوز بؤلگهسینین مرکزی‌دیر. ۱۳۸۵-اینجی هیجری گونشلی ایلین نوفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ شهرین ۷۳٬۴۳۸ نفر اهالیسی وارایمیش.[۱] بۇ شهر اوستانین گونئینده یئرلشیب، قوزئی‌دن اورمیه بؤلگه‌سی، گونئی‌دن مهاباد بؤلگه‌سی دوغو دان قوشاچای و باتی دان اوشنو و خانا بؤلگه‌لرینین آراسیندا باتی آذربایجان اوستانیندا یئرلشیب‌دیر.
Naqadeh
نقده | |
|---|---|
Town | |
 سولدوز شهریندن نئچه گؤرونتو | |
| لقب(لر): سولدوز | |
  Naqadeh | |
| موختصاتلار: 36°57′19″N 45°23′17″E / 36.95528°N 45.38806°Eموختصات: 36°57′19″N 45°23′17″E / 36.95528°N 45.38806°E | |
| اؤلکه |  ایران |
| اوستان | غربی آذربایجان اوستانی |
| بؤلگه | نقده بؤلگه‌سی |
| بؤلوم | مرکزی |
| جمعیت (2006) | |
| • جمع | ۷۲٬۹۷۵ |
| ساعات قورشاغی | یوتی‌سی +3:30 (ایرانین رسمی ساعاتی) |
| • یای (DST) | یوتی‌سی +4:30 (ایرانین رسمی ساعاتی) |
"نقده‌ی" و "سولدوز" آدی
نقده سؤزو دئمک "نوگاتای" (جوغاتای وزنینده) دیر کی تۆرکجه بیر سؤزدور. سولدوز آدینا ایلک دفعه امیر تیمور واختیندا راست گلمک اولور. بۇ دؤورون یازیلاریندا تورک طایفالاریندان اوْلان "سولدوز طایفاسی" آریق، گوجلو، ساواشچی بیر طایفا اوْلوب و سولدوزدا مسکن ائتمه‌سینه ایشاره اوْلونوب.[۲] نقده شهرینین آدی عباس میرزا نین وئردیگی حؤکمده کی سولدوز بولگه‌سینی قاراپاپاق ائلینه وئردی، نوجه ده و نقدای گلیب[۳] نوجه ده سؤزو باره‌ده آراشدیرمالاردا دئییلیر: او یئر کی سولار او یئرده باش آشاغی دوشوب و آغیرلانا و او یئری شیار کیمی آچا. اورایا تورک دیلینده "نوعا" یا دا "نوعاغزی" دئیلیر. البته نوجه ده کلمه‌سینی "ده نو" دا معنی ائدیرلر.[۴] نقده سؤزونون کؤکو باره‌ده چوخلو سؤزلر دئیلیب[۵]
1-نغده ـ قاراپاپاق ائلی‌نین آروات‌لاری‌نین زینتی دیر؛
2-نغادای ـ منطقه‌نین مغول حاکیمینین آدی دیر؛
3-نقی‌ده ـ بیر بؤیوک سولدوز محالیندا کنددیر کی او متعلق دیر نقی خان بوزچلو یا شهرین مالکی قاجار و پهلوی دؤورسینده؛
4-سولدوز ـ منطقه‌نین مغول حاکمی‌نین آدی؛
5-سولی‌دوز ـ آذربایجان تۆرکجه‌سینده منطقه‌نین سولو دشت‌لرینه عایید اولور.
سولدوز بؤلگه‌سی و سولدوز شهرینین آدی ۱۳۴۶-جی هیجری شمسی ایلینده بیر مصوبه ایله نقده آدیلا عوض اوْلوب.[۶]
تاریخ
سولدوز شهری، اورمونون گونئی‌اینده یئرلشیب و حسنلو تپه‌سی دونیانین ان قدیم مسکون اوْلموش یئرلریندن‌دیر. قاراپاپاقلار صفویه دؤورونده اصلینده سلطان‌آباد شهریندن (ایندیکی (اراک) شهریندن) گورجیستان'ین پنبک شهرینه کؤچورولموشلر. دئمک اولار داغیستان لزگی‌لری گورجیستان اهالی‌سینه هجوم گتیرمگین قارشیسیندا دایانماق اۆچون بۇ ائل گورجیستان ویلایتینه کؤچورولموشدور.[۷] سوْنرالار تورکمن‌چای عهدنامه‌سی'ندن بیر نئچه مۆدت گئچندن سوْنرا عباس میرزا ولیعهد الیله سولدوز بؤلگه‌سی سند ایله افشار اورمی طایفالاریندان آلینیب و تیول عونوانیندا قاراپاپاقلارا وئریلیب‌دیر.[۸] قاراپاپاقلار سولدوزا گلمه‌میشدن اؤنجه سولدوز بؤلگه‌سی'نده تک افشارلار یاشاییرمیشلار،[۹] بۇ دؤنمده سولدوز'ون حاکیمی عبدالصمدخان عبدالملکی افشار'ایدی. هابئله آیری بیر تورک طایفالاری او جومله‌دن مراغه موقدم‌لری ده اوردا حوضورلاری وار ایدی بئله کی سولدوز بؤلگهسینین اوچ‌دن بیری شرقی قیسمتدن مراغه موقدم‌لری نین اختیاریندا ایدی.[۱۰]
موعاصیر تاریخ
۵۰ گون ایران ایسلام اینقیلابی'ندان سوْنرا، کوردوستان دموکرات حیزبی ایلک بؤیوک چالیشماسیندا، کوردوستانین باشاباشیندان ۱۷مین نفر قوْشون ییغیب، حزب دفتری‌نین آچماسی آدیلا، سوُلدوزدا اسلحه‌لی بیر تظاهورات یولا سالدی. همن گونون آخشامی بوُ ایش شهری و قومیتی ساواشا دؤندو. سوُلدوز خالقیندان ۲۰۰ نفره یاخین اؤلدورولدولر. حزب، شهری توُتاندان سوْنرا خانا، پسوه و جلدیاندا یئرلشن اوچ اهمیت‌لی ساخلی‌نی توُتماق اۆچون، بوُ ایش ایله تورکلرین سوُلدوزدان گئدیب یوخسا قورخماقلاری‌نی ایسته‌ییردی. حزب بوُ ایشی گؤره بیلمه‌دی، آنجاق بؤلگه‌ده چوخلو قومیتی دؤیوشلری تورکلر و کوردلر آراسیندا باشلاندیردی. بوُ ساواشین روانی اثری هله‌ده قالیر. غلامرضا حسنی سوُلدوز ساواشیندا تورکلری ییغیب سولدوز خالقی‌نین یاردیمینا گئتدی.[۱۱]
خالق
اتنیک (قومیّت)
نقده (سولدوز) شهرینین اهالیسین اکثراً تورکلر تشکیل ائدیرلر، بو شهرده اوْلان تورکلرین چوخونلوغو قاراپاپاق ائلیندن‌دیرلر، بیر آزی ایسه افشار ائلیندن‌دیرلر. تورکلردن سوْنرا، کوردلرده آز سایی‌دا بو شهرده یاشاییرلار.
۱۳۵۸-جی هیجری گونشلی ایلینده سولدوز شهرینین ۲۰ مین نفردن ۱۵ مین نفری تورک اولاراق، قالانی دا باشقا اتنیکلردن‌ایمیشلر، او جومله‌دن کوردلر، ارمنیلر و آشور‌لار.[۱۲] سولدوز شهرینین ۱۳۷۵-جی ایلده ۷۱،۶۰۵ نفر جمعیتی اولاراق، بۇ جمعیت‌دن شهرین بئش‌دن دؤردو تورک اولاراق، قالان ترکیبین کوردلر تشکیل وئرمیشلر، هابئله ایران-عراق ساواشی‌نین جریانیندا چوخلو عیراقلی کورد ده نقده شهرینه پناهنده اولوبلار.[۱۳] ۱۳۹۵–جی ایلین تخمینلرینه گؤره، سولدوز (نقده) شهرینین ۷۴٪ی شیعه مذهب تورکلردن تشکیل اولونوبدور و ۲۵٪ی سونّو مذهب کوردلردن. شهرین ۱٪ اهالیسی ده باشقا اتنیکلردن‌دیرلر.[۱۴][۱۵][۱۶][۱۷]
دیل و لهجه
قاراپاپاق ائلی‌نین دیلی تورکجه‌دیر. لهجه‌لری ایسه اؤزل صورتده بۇ ائلین آذربایجان جمهوریتینین شهرلرینده قالدیقلاری اساسیندا، باکینین تورکو لهجه‌سینه هابئله آذربایجانین او بیری شهرلری‌نین لهجه‌سینه یاخینلیغی وار. دده قورقورد تصحیح ائدن محمد علی فرزانه کیتابینین مقدمه‌سینده قاراپاپاق لهجه‌سیندن آد آپاریلیب و ان یاخین لهجه دده قورقورد کیتابینین سؤزلوک‌لرینه قاراپاپاق لهجه‌سی دیر. قاراپاپاق لهجه‌سی آذربایجانین ادبی و مرکزی لهجه‌لریندن ساییلیر.[۱۸]
طبیعی دوُروم
جوغرافیا
نقده شهری دنیز سولاریندان ۱۲۹۹ متیر یوخاری دا دیر.[۱۹]
جوغرافیایی یئری
نقده شهری ۳۶ درجه و ۵۷ دیقه قوزئی انینده و ۴۵ درجه و ۲۲ دیقه دوغو اوزوناسیندا آرالاریندا گرینویچ‌دن یئرلشیب دیر .[۲۰]
| جغرافیایی دوروم و قونشو شهرلر | ||
|---|---|---|
| قوزئی: اورمیه شهری | ||
| دوغو: قوشاچای شهری | 
|
باتی: اوشنو شهری،خانا شهری |
| گونئی: سویوق بولاق شهری | ||
چای‌لار
سوُلدوز بؤلگه‌سینده تکجه «گدر چایی» آخماقدا دیر. بوُ چای ایران-عیراقین مرزی داغلاریندان آخیب، اوشنو دوزوندن گئچیب سوُلدوز دوزونه گئچیر. بوُ دوزده سوُیون بیر بؤلومو کانال ایله حسنلی سدّینه چکیلیب قالانی محمدیار، اورمیه جاده‌سی، سویوق‌بوُلاق، درگه‌سنگی کندی، گرده قیط کندی و ممیند کندین‌دن گئچیب گرده‌قیط قامیشلیغیندان، بوغه داغ قیراغیندان اورمو گؤلونون جَنوبی باتلاغینا تؤکولور. چایین سوُیونون اندازه‌سی موختلیف فصللرده چوخ دییشیلیر. گدار چایی باتی و چیخیا ساری آخیر.[۲۱]
هاوا دوُرومو
اورمو گؤلونون گونئی طرفی‌نین یاغینتی‌سی ایلده ۶۰۰ میلی‌مِتیردن آرتیق دیر.[۲۲] هابئله نقده ی ده هاوا یاری مرطوب و ملایم هوالا یای دا و سویوق قیش لاری واردیر.[۲۳]
دپریم
سولدوز بؤلگه‌سی زلزله خطری باخیمیندان متوسط و آشاغی دا یئرلشیب ائله کی ایندیه قدر بۇ بؤلگه ده داغیردان و خسارت ووران دپریم هله ثبت اوْلونمویوب‌دور.[۲۴]
فرهنگ
سینما
نقده شهری نئچه یوز مین جمعیت ایله رفاهی و فرهنگی امکاناتین چوخولماسینا احتیاجی وار و سولدوز بؤلگه سینده ایندیلیکده ایکی سینما سالونو وار بیری خصوصی بخشینه عایید دیر بیری اداره ارشادین حوزه فرهنگی‌سینه سانکی ۱۰ ایل بوندان اونجه دولتی سازمان‌لارین حمایت ائتمه‌مه‌سی و و صاحابلارین پولو اولماماسی تعطیل اوْلوب و ائله قالیب‌دیر. ایندیلیکده بۇ ایکی سینما توْرپاق یئییر و سقف‌لری‌نین تؤکولمک ایمکانی واردیر. سالون‌لاری یئنی‌دن سهمانلادیب و ایستفاده ائتمه‌سی مسئوللارین طرفیندن تکجه سؤز حدینده قالیب. مسئوللارین بۇ دالی چکیلمه‌سی بۇ سالون‌لارین ائله قالماغین اونملی دلیلی دیر. ایش بیلن‌لرین دئدیگینه گؤره حدودا ۱۵ میلیارد ریال بۇ سالون‌لارین یئنی‌دن سهمانلاماغینا لازیم دیر مسئول‌لار قول وئریب‌لر کی بۇ اعتباری جورله‌سین‌لر؛ سانکی ایندیه قدر بول سؤزلر ایش اوستونه گلمییب دیر.[۲۵]
کیتابخانا
سولدوز بؤلگهسینین کوللیتده ۴ کیتاب‌خاناسی وار ائله کی ۶۰ مین جیلد کیتاب‌لا ۲ مین ۴۴۵ نفر اۆچون خدمات وئریر هابئله بؤلگه‌نین کیتابخانا (بیتیک ائوی) لاریندا عوضویت موفته و پولسوز دور. بۇ کتابخانا لارین بیر سیرا ایشلری عیبارت‌دیر؛ تورکجه و فارسجا شعر و ادب همایشین قورولماسی ، کیتابلارین نقدی ، تحکیه‌لر و نقیل دئمک، سازمانلار و نهادلارلا ایش بیرلیک ائتمک مۆختلیف مراسیم‌لر اۆچون، امام خمینی مریضخاناسیندا مطالعه دورماسی سولدوز کیتابخانالارین گورولموش ایشلریندن‌دیر.[۲۶][۲۷]
سیاست
بلدیه
نقده بلدیهسی ۱۳۳۰ جی شمسی ایل‌لرده سولدوز بلدیهسی آدیندا ایشین باشلادی؛ افتتاحیه مراسیمی نصرت الملک ملکی اورمیه فرمانداری‌نین الیله اوْلدو او ایل‌لرده بۇ منطقه سولدوز آدلانیردی و اورمیه بؤلگهسینین اوستونده ایداره اولوردی سوْنرالار ۱۳۳۷ دن نقده بؤلگه‌سی آدیندا آیریلدی.
- شهرین بلدیه ساختمانی ۱۳۴۴ جی شمسی ایلده دوزلدی
- هادی، تفصیلی، جامع طرح‌لری گئچن ایل‌لرده یئربه‌یئر اوْلدو بونلاردان عیبارت دیر:
هادی طرحی ۱۳۴۵ شمسی ایلده
تفصیلی طرحی ۱۳۷۹ شمسی ایلده
جامع طرحین تصویب اوْلونماسی ۱۳۷۵ شمسی ایلده.[۲۸]
مجلس وکیلی
نقده و اوشنویه‌نین مجلس وکیلی ۴-جو و ۷-جی دؤوره‌ده رسول پورزمان ایدی.[۲۹]
مکتب‌لر
عمومی مکتب‌لر
نقده شهرینین 83- 82 ایل‌لرینده 27716 عمومی مکتب طلبه‌سی‌له 140 مکتبی واریدیر بونون اساسیندا یوزده 70 درصدله 19516 نفری تورک طلبه‌لری دیر و یوزده 30 درصدله 8200 نفری کورد طلبه‌سی دیر.[۳۰]
بیلیم‌یوردلار
نقده‌ی شهرین اؤنملی بیلیم‌یوردولاری عیبارت دیر: پیام نور، آزاد اسلامی و بین المللی سولدوز. هابئله خالقین چوخ پایی بیلیم‌یوردلارین تحصیل خش لرین نقده بیلیم‌یوردلاردا ساواد اؤرگنمه میزانی‌لا بیر بیلمیرلر ائله کی طلبه‌لرین آتا یا دا ائولری مجبور اولاراق ترمی ده بویوک و آغیر پوللاری اؤز اوشاقلاری‌نین تحصیل‌لری اۆچون تؤکه‌لر آمّا یئرینه گلنده کیلاس‌لارین و آزمایشگاه‌ین آشاغی کئیفیتی‌له و هابئله تعطیل اوْلونماسی‌لا اوز به اوزدولر.[۳۱]
دینی مکتب‌لر
نقده شهرین آقالار دینی مدرسه‌سی امام صادق آدلانیب. 1373 جی ایلده اوز ایشینی باشلاییب دیر نقده ین دینی مدرسه‌سی اؤنجه 50 ایل‌لیک تیکینتی ایله 450 متر مربع‌له ایکی قات دا 25 طلبه‌سی وار ایدی؛ ایندیلیکده 100 طلبه ایله یئنی بیر تیکینتی اوچ قات دا 1650 مربع متیر کتابخانا و خزنه آیری بؤلوم‌لرده طلبه‌لرین اختیاریندا قویولوب و 3000 مربع متیری ده چیمن و آغاج اکیلیب دیر.[۳۲] هابئله نقده ین خانیم‌لار دینی مدرسه‌سی ده پنجشنبه گونو، 1393 جو ایل خردادین 22 سینده ایشین باشلایب دیر؛ بۇ دینی مدرسه ایکی قات دا درس کیلاسلاریلا، کتابخانه، اجتماعات سالونو، نمازخانا ایمکاناتی واردیر.[۳۳]
شهر مؤعضل‌لری
نقده و هابئله محمدیار شهرلری‌نین اؤنملی موشکول‌لریندن، اشقال‌لاری دوز دفع اوْلونماماسی دیر؛ ائله کی شهرداری بونا عایید بیر ایش گورمه‌لی دیر.[۳۴] هابئله شهرین آیری بیر موشکول‌لرینده شهرین ترافیکی و نقده و محمدیار شهرلرینده کمربندی اولمامازلیغی ائله کی پیرانشهر مرزینه گئدن بویوک ماشین‌لار بۇ شهرلردن کئچیرلر داها شهرده نظامی یئرلرین اولماغی خالق اۆچون چوخلو موشکول‌لر یارادیب دیر.[۳۵][۳۶]
یوللار[۳۷]
| نقده | نقده | نقده |
|---|---|---|
| اورمیه - 89 کیلومِتیر | تهران - 849 کیلومتیر | همدان - 469 کیلومتیر |
| سنندج - 357 کیلومتیر | تبریز - 229 کیلومتیر | اردبیل - 439 کیلومتیر |
| ایصفهان - 994 کیلومتیر | کرج - 814 کیلومتیر | ایلام - 655 کیلومتیر |
| بوشهر - 1397 کیلومتیر | شهرکرد - 1094 کیلومتیر | بیرجند - 2007 کیلومتیر |
| مشهد - 1744 کیلومتیر | بجنورد - 1559 کیلومتیر | اهواز - 967 کیلومتیر |
| زنگان - 521 کیلومتیر | سیمنان - 1069 کیلومتیر | زاهیدان - 2080 کیلومتیر |
| شیراز - 1479 کیلومتیر | قزوین - 692 کیلومتیر | قوم - 738 کیلومتیر |
| کیرمان - 1585 کیلومتیر | کیرمانشاه - 489 کیلومتیر | یاسوج - 1327 کیلومتیر |
| گورگان - 1253 کیلومتیر | رشت - 716 کیلومتیر | خورم‌آباد - 654 کیلومتیر |
| ساری - 1119 کیلومتیر | اراک - 665 کیلومتیر | بندرعباس - 1878 کیلومتیر |
| یزد - 1236 کیلومتیر |
ایدمان
سولدوز بؤلگه‌سینده نئچه ایدمان سالونو واردیر کی بیر چوخلاری کهنه‌لیب و 15 ایلدن یاشلاری چوخدور.[۳۸] بوندان علاوه بۇ شهرین چیمن هاکیسی ایرانین آن بویوک سالونو دور بۇ سالون چیمن‌لی و آچیق فضاسی 2 مین نفرله 6 مین 500 مربع متیر ده و اوست اؤرتولو فضاسی عیبارت دیر پالتار چیخاتما یئری، اوتاق‌لار، گؤرن‌لر یئری 600 حدودوندا 3 مربع متیر ایله مساحتی ایله 13 مین مربع متیرینده دوزلیب دیر.[۳۹]
بهداشت و درمان
مریضخانالار
سوُلدوزون بیماریستانی «امام خمینی» بیماریستانی دیر. بوُ بیماریستان ۱۳۱۸ده ۱۲۵ ثابیت تخت ظرفیتی ایله قوُرولوب‌دور. ایندیلیکده ۱۰۸ تخت ایله ایشله‌ییر. بیماریستان‌دا اوْلان تخصّوصلار بوُنلار دیر: داخلی، جرّاحلیق، قادینلار، اوُشاقلار، گؤز طبیب‌لیگی، اورتوپِدی، اورولوژو.[۴۰]
مدیا و درگی‌لر
رادیو و tv
اورمیه دن سوْنرا نقده ین دیجیتال رادیو و tv سی بؤلگه‌لرینده ایچینده بیرنجی ساحیب بؤلگه دیر علاوه محمدیار، پیرانشهر ، اشنویه و نالوس شهرلری و ۲۷۰ کندی بۇ ایمکان دان بهره‌لنیب ائله کی ایندیه قدر ۲۹۰ مین نفر بۇ منطقه ده شهید باکری آدلانان دیجیتال شبکه دن بهره آپاریرلار.[۴۱]
درگی‌لر
سولدوز بؤلگه‌سینده بیر سیرا درگی و مطبوعات‌لار و هابئله یازارلار چالیشماقدادیلار.[۴۲]
مَحله‌لر
| نقده محله لری |
|---|
|
فرود آباد | پناه آباد | تپه باشی | یئددی گوز | فرمانداری | چیینه | کوهول | کوردلر محله سی | شانزده دستگاه | خیام کویو | استادیوم | مسکن مهر | چای قیراغی| فلکه ژاندارمئری| اسماعیل آباد |
گؤرمه‌لی و تاریخی یئرلر
سولدوز شهرینین ان گؤزل و دولانمالی یئری یئددی گؤز پارکی دیر ائله کی بۇ پارک فرمانداری و شهرداری بیرلیگی ایله یئنی دن دوزلیب و هر ایل چوخلو دولانان‌لاری اؤزونه ساری چکیر؛ بۇ پارک اویون شهری ایقامتی یئری واردیر و نقده شهرینین گونئی دوغوسونوندا و سولطان یعقوب داغلارین اتگینده و شهرین ۳ کیلومتیرلیگینده یئرلشیب دیر.[۴۳]
سوغات و ال ایشلری
اوماج حالواسی سولدوز شهرینین سوغات لاریندان دیر.[۴۴] هابئله بۇ شهرین ال ایشلری عیبارت دیر نقاشی تابلولاری و اویما اَل ایشلریندن ایشلریندن.[۴۵]
هوتل‌لر
ایندیلیکده سولدوز شهرینده هوتل یوخدور. سانکی هتل و رستوران آدیلا سولدوز شهرینده بیر طرح ایشلنمک حالیندا دیر؛ بۇ طرح عیبارت دیر هتل، تالار، رستوران و گلین باغی بۇ طرحین یئری هنرستان شهید باهنر یاخینلیغیندا بیگم قالا کندین یولو اوستونده دیر.[۴۶]
محلی یئمک و غذالار
چهمجه سولدوز بؤلگهسینین محلی یئمک‌لریندن دیر؛ بۇ غذا دویو غاز اتیندن و اولیک آدیندا چول اوتوندان دوزه‌لیر. هابئله سولدوز بؤلگه‌سینده شورجا آدلا بیر یئمه‌لی غذا دا پیشیریلیر بۇ غذا نقده اطرافیندا و بالیستان و جلبر بؤلوم‌لرینده اولور.[۴۷][۴۸]
آدلیم لار
قایناقلار
- ^ http://www.amar.sci.org ایرانین آمار مرکزی، 1385 اینجی ایلین نوفوس سایی سی
- ^ گنجینه دانشمندان - محمد شریف رازی - کتابفروشی اسلامیه - تهران 1352 - جلد 5 صفحه 198
- ^ بینش نو. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2013-10-22. یوْخلانیلیب2012-12-27.
- ^ وبسایت جامع شهرستان نمین نوجه ده. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2013-05-18. یوْخلانیلیب2012-12-27.
- ^ http://www.nagadeh-ag.ir/tabid/1375/Default.aspx?PageContentID=244 Archived 2018-01-29 at the Wayback Machine. فرمانداری نقده
- ^ آذربایجان غربی در آیینه تقسیمات کشوری جمهوری اسلامی ایران- با همکاری استانداری آذربایجان غربی - محمد رضا محمد قلی زاد -1391 - انتشارات حسام الدین چلبی - صفحه 31
- ^ بینش نو. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2013-10-22. یوْخلانیلیب2012-12-28.
- ^ ایل قاراپاپاق - مسعود رضوی -انتشارات مولف (رضوی) - 1370 - صفحه 29
- ^ تاریخ افشار؛ میرزا رشید ادیب الشعرا؛ استانداری آذربایجان غربی؛ ۱۳۴۶ خورشیدی؛ صفحهٔ ۴۰۹.
- ^ بینش نو. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-03-04. یوْخلانیلیب2012-12-27.
- ^ جلایی‌پور، حمیدرضا، «دولت پنهان»، بررسی جامعه‌شناختی عوامل تهدیدکننده جنبش اصلاحات (۱۳۷۹ ـ ۱۳۷۸)، تهران: نشر طرح نو: ۱۳۸۳، ص ۲۲۸.
- ^ روزشمار سالهای بحران در تاریخ شهرستان نقده - علی صدرائی - 1383 - گنجینه هنر - 48
- ^ نگاهی به تاریخ و فرهنگ ایل قاراپاپاخ - تالیف عیسی یگانه - 1369 - شمس - صفحه 24
- ^ آمار و جمعیت Archived 2017-12-22 at the Wayback Machine., فرمانداری نقده
- ^ جوان آنلاین:در فروردین ۱۳۵۸، جمعیت شهر نقده، ۱۹ هزار نفر برآورد می‌شد که ۱۶ هزار نفر آن ترک و ۳ هزار نفر دیگر کرد بودند. بسیاری از خانواده‌های ترک، در محله کردها منزل و کسب و کار داشتند..
- ^ ارس تبار. یوخلانیلیب 25 مارس 2021.
- ^ ایسنا: هسته‌ی اصلی ساکنان شهرستان نقده در آذربایجان غربی را اهالی ایل قره پاپاق تشکیل می‌دهند.
- ^ نگاهی به تاریخ و فرهنگ ایل قاراپاپاخ - تالیف عیسی یگانه - 1369 - شمس - صفحه 107
- ^ Global Gazetteer Version 2.2
- ^ شهرداری نقده. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2014-02-14. یوْخلانیلیب2014-09-16.
- ^ ویژگی‌های جغرافیایی، تاریخی شهرستان1 Archived 2018-01-29 at the Wayback Machine., فرمانداری نقده
- ^ اقلیم استان آذربایجان غربی Archived 2014-07-22 at the Wayback Machine., سازمان هواشناسی
- ^ ویستا
- ^ فرمانداری نقده[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ سولدوز خبر[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ خبرگزاری فارس. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2014-05-15. یوْخلانیلیب2014-09-14.
- ^ آینا نیوز. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-03-05. یوْخلانیلیب2014-09-14.
- ^ شهرداری نقده. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2014-02-14. یوْخلانیلیب2014-09-16.
- ^ رسول پورزمان Archived 2014-12-30 at the Wayback Machine., مرکز پژوهشهای مجلس
- ^ فرمانداری نقده. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2017-08-30. یوْخلانیلیب2014-09-18.
- ^ سولدوز خبر[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ مدیریت حوزه های علمیه استان آذربایجان غربی. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2014-10-15. یوْخلانیلیب2021-02-06.
- ^ خبرگزاری بین المللی قرآن[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ قطره[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ فرمانداری نقده[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ نویدار[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ فاصله و مسیر نقده با برخی از مراکز استانها
- ^ خبرگزاری تسنیم
- ^ اداره ورزش و جوانان استان آذربایجان غربی[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ مشخصات بیمارستانهای استان آذربایجان غربی. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2017-04-30. یوْخلانیلیب2014-09-05.
- ^ آینانیوز[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ سولدوز خبر[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ سیری در ایران
- ^ سفرخونه. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2020-11-30. یوْخلانیلیب2023-08-05.
- ^ رسانه مجازی نگاه. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2015-08-14. یوْخلانیلیب2014-09-18.
- ^ سولدوز خبر[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ مشرق[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ سایت آشپزی. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2014-10-19. یوْخلانیلیب2021-02-06.
- اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران [Atlas Gitashenasi Ostanhai Iran] (Gitashenasi Province Atlas of Iran)
